خطر تکرار متروپل‌ها با حذف آزمایش‌ ژئوتکنیک از فرآیند ساخت‌وسازها

محمدرضا روزبهانی در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به تاکید رئیس‌جمهوری مبنی اینکه نباید هیچ ساختمانی بدون رعایت اصول، ضوابط و استاندار‌های مهندسی ساخته شود و باید از ادامه فعالیت و ساخت‌وساز ساختمان‌های با سازه‌های ناایمن جلوگیری شود، اظهار کرد: به نظر می‌رسد برخی از اقدامات شهرداری و مصوبات مترتب آن، بیانگر تصمیم برای حذف خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک از فرآیند احداث ساختمان‌هاست. این در حالی است که مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان به‌صراحت تاکید کرده انجام مطالعات ژئوتکنیک خاک پیش از طراحی ساختمان امری ضروری است.

وی با بیان این‌که احتمالا شهرداری با این اقدام می‌خواهد زمان صدور پروانه ساختمانی را کاهش دهد، افزود: قطعا عزم شهرداری تهران برای کاهش زمان صدور پروانه ساختمانی قابل‌احترام و ستودنی است اما این مسئله نباید به بهای زیرپاگذاشتن مقررات ملی ساختمان باشد. شهرداری تصمیم دارد به‌جای آزمایش‌های ژئوتکنیک، اطلاعات مربوط به پهنه‌بندی و استفاده از سامانه‌های اطلاعات مکانی که صرفا به‌منظور استفاده در مطالعات فاز صفر بررسی می‌شود را دستور کار خود قرار دهد.

وی با اشاره به اینکه با توجه به شرایط لایه‌بندی و ژئومورفولوژی (زمین‌ریخت‌شناسی) تهران و مشکلات مربوط به فرونشست زمین، حذف آزمایش‌های ژئوتکنیک با خسارات جبران‌ناپذیری همراه خواهد بود گفت: تغییرات پروفیل خاک بخصوص در تهران به‌قدری است که به‌هیچ‌وجه امکان تعمیم مشخصات یک پروژه به یک منطقه را ندارد، چنانچه حتی مشخصات خاک یک‌گوشه از پروژه بزرگ را به‌سختی می‌توان به گوشه دیگر آن پروژه تعمیم داد، ازاین‌رو طبق ضوابط مقررات ملی ساختمان هر 300 مترمربع نیاز به یک گمانه دارد.

وی در ادامه افزود: حذف آزمایش‌های ژئوتکنیک علاوه بر این‌که سبب ایجاد و تکرار فجایعی مانند متروپل خواهد شد، بلکه بیکاری صدها شرکت خدمات آزمایشگاهی را نیز به دنبال خواهد داشت.

افزایش کیفیت ساختمان‌ها با آزمایش‌های ژئوتکنیک

رئیس هیئت‌مدیره شرکت‌های خدمات آزمایشگاهی با تاکید بر این‌که طی چند سال اخیر با تشدید آزمایش‌های ژئوتکنیک، بتن و جوش، کیفیت ساختمان‌ها نسبت به قبل افزایش چشمگیری داشته است تصریح کرد: شهرداری تهران برای کاهش زمان صدور پروانه ساختمانی نباید ضوابط فنی و مقررات ملی ساختمان را زیر پا بگذارد؛ باید هم‌زمان صدور پروانه ساخت کاهش یابد و هم مقررات ملی ساختمان اجرایی شود.

روزبهانی با اشاره به‌ضرورت بهره‌گیری از روش‌های نوین و هوشمندسازی صدور پروانه ساختمانی ادامه داد: پیشنهاد ما این است به‌موازات صدور برگه‌های معماری، ثبت آزمایش‌های ژئوتکنیک نیز آغاز شود. این کار باعث می‌شود تا انجام آزمایش‌های فنی خاک نیز حدود 2 ماه زودتر آغاز شود.

وی حذف آزمایش‌های ژئوتکنیک از پروسه ساخت‌وساز را پیش‌زمینه احداث ساختمان‌هایی مانند "متروپل آبادان " دانست و افزود: طراحی ساختمان‌ها بدون دسترسی به اطلاعات دقیق آزمایش‌های ژئوتکنیک، همانند جراحی بیمار توسط پزشک، بدون انجام آزمایش‌های تخصصی است.

در همین حال مجید محمدی رئیس سابق انجمن شرکت‌های خدمات فنی آزمایشگاهی با بیان " به نظر می‌رسد نگاه شهرداری تهران به حوزه ساخت‌وساز فنی نیست " گفت: حذف آزمایشگاه‌های ژئوتکنیک از فرآیند ساخت‌وساز مسکن و ساختمان کار بسیار خطرناکی است. حذف مطالعات ژئوتکنیک از پروسه ساخت، مهندسان طراح را سردرگم خواهد کرد و سبب خواهد شد که مبنای طراحی آن‌ها به‌جای محاسبات فنی دقیق پیش‌فرض‌های کلی و گمانه‌زنی‌های تجربی باشد.

وی تاکید کرد: در این صورت برخی مهندسان طراح، بالاترین حد را در نظر می‌گیرند و از بیم عدم ریزش سازه مجبور می‌شوند سنگین‌ترین سازه را طراحی کنند که این امر به اقتصاد پروژه و کشور ضرر می‌زند. برخی از مهندسان طراح نیز ممکن است پایین‌ترین حد را در نظر بگیرند و ساختمان را به‌گونه‌ای طراحی کنند که به دلیل ضعف خاک، سازه آن تخریب شود.

وی بیان کرد: استفاده از نقشه‌های پهنه‌بندی در فاز صفر پروژه خوب است و دید خوبی به مهندسان می‌دهد؛ اما برای طراحی فاز دوم جهت عملیات اجرایی، استفاده از این اطلاعات به‌هیچ‌وجه مناسب نیست، ضمن اینکه تهران فاقد مطالعات جامع پهنه‌بندی بوده و نقشه‌های پهنه‌بندی تهران پراکنده است.

به گفته وی، در پایتخت انواع و اقسام مخاطرات شامل آب‌های زیرزمینی، گسل‌های فعال، فرونشست‌ها و...وجود دارد که برخلاف تصور شهرداری، ضرورت انجام آزمایش‌های ژئوتکنیک را دوچندان می‌کند.

فعال حوزه ساخت‌وساز مسکن با اشاره به این‌که شهرداری‌ها در بسیاری از موارد اخطار مهندسان ناظر را نادیده می‌گیرند، اضافه کرد: تبعات حذف مطالعات ژئوتکنیک بروز خسارت‌های مالی و جانی در آینده است.