فقر زیرساخت‌های لازم در صنعت ساختمان

بررسی روند تاریخی شیوه‌های ساخت‌و‌ساز در کشور نشان می‌دهد که مدیریت صنعتی ساخت‌و‌ساز در گذشته نسبتا بهتر از زمان حال بوده است. معماران پیشین، مسکن، را با استفاده از مصالح ساختمانی بومی (بومی‌سازی مصالح ساختمانی اولین گام در توسعه صنعتی‌سازی ساختمان است) از جمله چوب، خشت و گل، سنگ و... متناسب با اقلیم و شرایط آب و هوایی احداث می‌نمودند. تعبیه بادگیرها در مناطق گرمسیر و توجه به نور و گرما در مناطق سردسیر نمونه‌های بارزی از مصادیق صرفه‌جویی انرژی در ساختمان‌ها بوده است، علاوه بر این ابعاد اتاق‌ها، پستوها و... با لوازم جانبی زندگی (از جمله ابعاد فرش، تشک و ...) تناسب داشته است. لکن با گذشت زمان، معماری ساختمان تغییر یافته و به سبک غربی نزدیک شده است، لکن شیوه‌های مدیریت صنعتی ساختمان رو به افول بوده است و پیشرفت متناسبی در شیوه ساخت‌و‌ساز و سبک ساختمان‌سازی حاصل نشده است.

به‌طور کلی موانع موجود در مسیر توسعه صنعت ساختمان را می‌توان به چند دسته می‌توان تقسیم کرد:

1-‌ عدم وجود زیرساخت‌ها و مدیریت صنعتی فراگیر

یکی از موانع موجود در مسیر توسعه صنعت ساختمان، نبود زیرساخت‌های لازم در این حوزه و از جمله زیرساخت‌های مورد نظر مدیریت صنعتی جامع و فراگیر است. به‌رغم وجود تعداد قابل ملاحظه مراکز تولید صنعتی محصولات ساختمانی، با کیفیت نسبتا قابل قبول در کشور و نیز با وجود برخورداری از دانش مهندسی مناسب در حوزه ساختمان، به دلیل نبود رشته اتصال بین آنها و نیز عدم برقراری ارتباط تکنولوژی‌های ساخت با فرآیند بازار، نه‌تنها هم‌افزایی لازم در این زمینه ایجاد نمی‌شود، بلکه بعضا ممکن است به انجام خسارت نیز بینجامد.

2- عدم توجه به قوانین و مقررات

نگاهی به قوانین موجود، اسناد بالادستی از قبیل طرح‌های جامع و تفصیلی شهری و مقررات ملی ساختمان، حاکی از این است که همگی این قوانین در بردارنده  نیازهای قانونی برای رعایت انضباط کاری و حرفه‌ای در حوزه ساخت‌و‌ساز هستند. اغلب این مقررات با صرف هزینه‌های مالی توسط نهادهای قانونی کشور، با الگوبرداری از نمونه‌های معتبر جهانی و طی مراحل بومی‌سازی، تدوین و تصویب و برای اجرا به نهادهای مرتبط ابلاغ شده‌اند، اما در عمل اثر چشمگیری از حضور این قوانین و مقررات مشهود نیست. الزام و توجه به رعایت چنین قوانینی به خودی خود توسعه صنعتی‌سازی را به دنبال خواهد داشت.

 3- مقیاس کوچک ساخت‌و‌ساز و نقصان ساخت‌و‌ساز انبوه و حرفه‌ای

با توجه به هزینه‌بر بودن روش‌های ساخت صنعتی مسکن، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین در صنعت ساختمان در تولید با مقیاس بالا معنادار خواهد بود. از آنجا که بخش قابل توجهی از ساخت‌و‌ساز مسکن در کشور توسط‌سازندگان غیرحرفه‌ای و غیرمتخصص و در مقیاس کوچک احداث می‌شوند، شیوه‌های ساخت صنعتی به‌صرفه نبوده و مورد اقبال‌سازندگان قرار نمی‌گیرد.از دیگر سو با توجه به پایین بودن درآمد سرانه در کشور و عدم تناسب رشد درآمد با نرخ تورم، متقاضیان مسکن، تمکن مالی لازم جهت خرید واحدهای مسکونی احداثی با شیوه‌های صنعتی به ویژه در مجتمع‌های کوچک مقیاس (نابرخوردار از صرفه‌های مقیاس) را ندارند و این خود یکی از موانع باز دارنده در مسیر فعالیت توسعه‌دهندگان صنعت ساختمان است.

همچنین عدم شکل‌گیری توسعه‌گری‌های بزرگ (Developers) به دلیل نبود زیرساخت مناسب و وابستگی به دولت و اعتبارات دولتی، پیمان‌کار بودن به جای سرمایه‌گذار از دیگر دلایل این موضوع است.

یکی از ضروری‌ترین بسترهای لازم جهت صنعتی‌سازی محیط مناسب اقتصادی کشور ثبات اقتصادی و چشم‌انداز روشن تورم، محیط کسب‌و‌کار و ... است تا توسعه‌گرهای بزرگ بتوانند شکل بگیرند و در مسیر توسعه پایدار (بدون اتصال به منابع دولتی) خود گردان بتوانند با مجموعه بازار (تولید، خدمات و متقاضیان) ارتباط برقرار نمایند.

تجربه این موضوع در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه موجود است، خود شرکت‌های‌سازنده از فرآیند ساخت تا مسائل بانکی و فروش اقساطی را هماهنگ می‌کنند و ‌سازمان‌ها و موسساتی تشکیل می‌شود که این روابط را تسهیل و ارتباط بین ارکان بازار نیز یکپارچه می‌شود.