دوگانه ضد صادراتی بازار آلومینیوم

به گزارش دنیای اقتصاد از سومین همایش فلزات غیر آهنی تولید جهانی آلومینیوم، ترندهای مهم این فلز و شیوه‌های بهبود تولید در این بخش ازجمله محورهای نشست‌ «چالش‌های بازار فلزات غیرآهنی» بود.

حاضران در این نشست در تشریح وضعیت بازار آلومینیوم روی نقش چین تا‌کید کرده و عنوان کردند: تا‌ امروز تولید جهانی آلومینیوم در سال حدود ۶۴ میلیون تن بوده که چین مشابه بسیاری از بخش‌های دیگر، عمده‌ترین مصرف‌کننده و تولیدکننده این فلز در جهان است. بررسی دقیق بازار جهانی نشان می‌دهد چین قریب به ۳۶ میلیون تن در این بخش تولید دارد و رتبه نخست این بخش را به خود اختصاص داده است. با این حساب چین توانسته طی زمانی کوتاه سهم بازار خود در جهان را از حدود ۴۱ درصد به بیش از ۵۶ درصد برساند. چین طی نیم‌قرن اخیر توانسته با تمرکز روی این صنعت اختلاف فاحشی با باقی مناطق جهان ایجاد کند. تولید آلومینیوم در این کشور در این دوره ۱۲ برابر شده و از ۳ میلیون تن به حدود ۳۶ میلیون تن رسیده است.

در بخش دیگری از این نشست وضعیت ایران، اتحادیه اروپا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس موردبررسی قرار گرفت و اعلام شد: در رتبه بعدی کشورهای حوزه خلیج‌فارس قرار دارند که به GCC مشهور بوده و با داشتن رتبه دوم، حدود 5.7 میلیون تن در سال تولید دارند. عموم این تولید به‌واسطه حجم قابل‌توجه گازی است که در منطقه به‌عنوان انرژی موردنیاز برای فرآوری آلومینیوم وجود دارد. این کشورها طی کمتر از یک دهه به مدد این ویژگی تولید خود را حدود ۱۰۰ درصد افزایش داده‌اند. در ایران طی دو سال اخیر به لطف تا‌سیس کارخانه آلومینیوم جاجرم و نیز سالکو که حدود ۳۰۰ هزار تن در سال تولید دارد، توانستیم ظرفیت خود را تا‌ دو برابر افزایش دهیم. برخلاف این روند کلی، در اروپا اما کشورهای تولیدکننده کلاسیک به سمت کاهش تولید گام برداشته و هرچه زمان می‌گذرد، تمرکز این قاره روی صنایع پایین‌دستی بالاتر می‌رود.

قیمت آلومینیوم از دیگر خطوط کلی گفت‌وگو میان برگزارکنندگان و حاضران در نشست بود که اعلام شد: قیمت آلومینیوم هم‌اینک در بازارهای جهانی در فاصله ۱۵۰۰ تا‌ ۲ هزار دلار در نوسان قرار دارد. در سال‌های گذشته بخش آلومینیوم ایران شرایط سختی داشت، اما اخیرا شرایط تا‌ حدی بهبود پیدا کرده است. البته کرونا میزانی کاهش قیمت را به بازار آلومینیوم تحمیل کرد اما در هفته‌های اخیر دوباره روند تقویت قیمت این فلز شروع شده است. شرایط هم‌اینک مناسب بوده و امیدوارم همین وضعیت در حوزه آلومینیوم تا‌ پایان سال ۲۰۲۱ حفظ شود.

حاضران در ادامه با اشاره به حجم مصرف و میزان تقاضای آلومینیوم در بازار ایران خاطرنشان کردند: حجم مصرف آلومینیوم در بازار ایران سالانه بین ۳۰۰ تا‌ ۴۵۰ هزار تن است که این نوسان طبیعی بوده ضمن اینکه سرانه مصرف آلومینیوم در کشور حدود 5.1 ‌کیلوگرم بوده که در مقایسه با حجم مصرف‌شده در بازارهای جهانی و سایر کشورهای مرجع که حدود 8.8 کیلوگرم است، ما تا‌ حدی عقب هستیم. ازآنجاکه در سال‌های اخیر کشور در این بخش دچار نوساناتی بوده، ما نتوانسته‌ایم رشد 3.9 درصدی مصرف سرانه آلومینیوم را در کشور لحاظ کنیم و از همین ناحیه صنعت آلومینیوم رشد کمتری نسبت به روندهای جهانی دارد.

بررسی چشم‌اندازهای بازار آلومینیوم دیگر موردی است که جهت‌گیری ما را در سال آتی نشان می‌دهد: در اغلب برآوردها آنچه مشخص است، چشم‌انداز رشد مصرف بوده که عموما بر رشد مصرف و افزایش تقاضا تا‌کید دارد. دورنمای مصرف جهانی آلومینیوم هم تا‌کید دارد تا‌ سال ۲۰۳۰ حجم تقاضای جهانی به سطح ۷۴ میلیون تن می‌رسد که طبق پیش‌بینی‌ها عموما در چین و هند تولید شده و به مصرف می‌رسد. درعین‌حال کشورهای توسعه‌یافته چنان‌که عنوان شد به سمت رشد صنایع پایین‌دستی و جذب ارزش‌افزوده در این بخش تمایل پیدا خواهند کرد.

بررسی ضعف‌های کشور در زمینه تولید آلومینیوم ازجمله موضوعات مهم دیگری بود که در این نشست مطرح شد. عمده‌ترین چالش‌های ایران در این نشست به ترتیب شامل این موارد است: بالا بودن مصرف انرژی در بخش تولید آلومینیوم به نسبت سایر رقبا ازجمله مواردی است که نگران‌کننده است. عددی که طبق برخی گزارش‌ها حدود 15.5 کیلووات ساعت به ازای هر کیلو آلومینیوم است که این عدد برای رقبا حدود ۱۳ تا‌ 13.5 کیلووات ساعت است. این موضوع ازآن‌جهت مهم است که برای کسب بازارهای صادراتی باید رقابت‌پذیری شرکت‌های ایرانی افزایش یابد؛ بنابراین باید به موضوع بهره‌وری انرژی توجه شود. ازآنجاکه ظرفیت کنونی تولید در ایران حدود ۷۷۰ هزار تن است که طبق سند چشم‌انداز قرار است ظرفیت به حدود 1.5 میلیون تن در سال برسد. هرچند امکان اینکه چنین رقمی در کشور تولید شود فعلا فراهم نیست. ازآنجاکه سال گذشته تولید کشور به دلیل مسائلی که برای آلومینیوم المهدی رخ داد، افت کرد، حجم تولید آلومینیوم در کشور تا‌ سطح ۲۵۸ هزار تن سقوط کرد. در ۹ ماهه امسال اما به لطف ورود دو بازیگر جدید یعنی جاجرم و سالکو، بیش از کل سال قبل تولید داشته‌ایم.