مطالعات طرح جامع آلومینیوم و سناریوهای پیش‌رو

به گزارش دنیای معدن، در این راستا "آلومینیوم" ازجمله فلزاتی بوده که به دلیل تعدد زمینه‌های مصرف ازجمله حمل‌ونقل، صنایع بسته‌بندی غذایی و دارویی، انواع سازه‌ها، لوازم‌خانگی، خطوط انتقال برق، سلاح‌های نظامی، صنایع هوایی و دریایی به‌عنوان پرمصرف‌ترین فلز غیرآهنی در جهان شناخته شده است. تولید این فلز در ایران نیز در دهه چهل شمسی با راه‌اندازی شرکت آلومینیوم ایران با ظرفیت 45 هزار تن در سال آغاز و در سال 1351 اولین شمش آلومینیوم در کشور تولید شد.

پس‌ازآن با راه‌اندازی شرکت‌های آلومینیوم المهدی، هرمزال (آلومینیوم هرمزگان)، آلومینای ایران و سالکو (آلومینیوم جنوب)، ظرفیت اسمی تولید این محصول در کشور به 767 هزار تن در سال رسید. مطالعات طرح جامع آلومینیوم به‌منظور سیاست‌گذاری و تبیین استراتژی‌های کلان حوزه صنعت آلومینیوم، رفع چالش‌های موجود و ارتقاء جایگاه صنعت آلومینیوم تدوین‌شده تا امکان دستیابی به یک زنجیره متوازن فراهم شود. علاوه بر این، با برنامه‌ریزی مناسب و جامع تحقق حداکثر ارزش‌افزوده از زنجیره آلومینیوم امکان‌پذیر خواهد بود و می‌تواند بستری برای رسیدن صنعت آلومینیوم کشور به جایگاه شایسته خود در جهان و منطقه دست باشد.

در راستای ابلاغ برنامه‌های اجرایی نقشه راه معدن و صنایع معدنی و تکلیف سازمان ایمیدرو به تهیه طرح‌های جامع مس، آلومینیوم و سرب و روی و با در نظر گرفتن مفاد بند 38 تصویب‌نامه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، دفتر مدیریت صنایع معدنی ایمیدرو از تیرماه 1399 با مشارکت تمامی دست‌اندرکاران و اخذ پیشنهادات کارشناسی ذینفعان، اقدام به تهیه لیست کاملی از شاخص‌های لازم و تهیه شرح خدماتی جامع به‌منظور انجام این مطالعات کرد و در پی آن با انتخاب شرکت مهندسی بین‌المللی فولاد تکنیک به‌عنوان مشاور انجام طرح جامع، فرایند این مطالعات آغاز شد و در حال حاضر مراحل پایانی خود را می‌گذراند.

محورهای اصلی این مطالعه شامل موارد زیر است:

بررسی پیشینه مطالعات و نتایج آن‌ها و روش‌شناسی مطالعات جدید

جمع‌آوری داده‌های صنعت در جهان، کشورهای منتخب و ایران

عارضه‌یابی چالش‌های صنعت در ایران

معرفی سناریوهای صنعت و تحلیل وقوع هر یک از آن‌ها

ارزیابی اهداف و اولویت‌های واقعی صنعت آلومینیوم با توجه به اسناد بالادستی و نظرات خبرگان

طراحی مدل پویا برای دستیابی بهینه به اهداف صنعت

تبیین استراتژی متنوع و ارائه برنامه‌های عملیاتی

مهم‌ترین ابعاد تمایز این طرح به جامعیت و پویایی، شناسایی چالش‌های صنعت، بهره‌گیری از متدولوژی مناسب و متناسب، مطالعه کلان صنعت آلومینیوم در جهان و مدل‌سازی پویای صنعت بازمی‌گردد.

توجه به مزیت‌های نسبی و رقابتی صنعت و نیز نگاه ویژه به محدودیت‌های پیشرو، همواره در حصول نتایج بهینه موثر بوده است. بر همین اساس سناریوهای توسعه در چارچوب سه سناریو اصلی (بدبینانه، محتمل و خوش‌بینانه) طبقه‌بندی شد و برای هرکدام از این سناریوها اهداف استراتژیک کیفی و همچنین اهداف کمّی اولیه در افق‌های 1404 و 1409 مشخص شده است. در سناریو بدبینانه ”حفظ ظرفیت‌های تولیدی کشور در صنعت آلومینیوم (از معدن تا محصول نهایی) با هدف پوشش نیازهای داخلی“ به‌عنوان استراتژی اصلی صنعت و در سناریو خوش‌بینانه ”پوشش کامل نیازهای داخلی کشور در صنعت آلومینیوم (از معدن تا محصول نهایی) و استفاده حداکثر از پتانسیل صادراتی “ به‌عنوان محور اصلی استراتژی صنعت آلومینیوم کشور انتخاب شده است.

سناریوی محتمل بالاترین امتیاز و رتبه را با نظر خبرگان در بین سناریوهای صنعت به خود اختصاص داد. این سناریو که با قید ”شرایط تحریم ایران در شرایط رونق جهانی “ مشخص شده، با استراتژی اصلی ”پوشش کامل نیازهای داخلی کشور در صنعت آلومینیوم (از معدن تا محصول نهایی) و استفاده حداکثر از پتانسیل صادراتی“ اهداف کمی آن تدوین شده است. با لحاظ دو افق چشم‌انداز 1404 و 1409، توسعه زیرساخت‌های موردنیاز صنعت آلومینیوم کشور تا سال 1404 هدف‌گذاری و بعدازآن توسعه و تکامل زنجیره آلومینیوم کشور برنامه‌ریزی شده است.

رسیدن به اهداف ظرفیت اسمی 1067 هزارتن آلومینیوم اولیه، 1650 هزارتن آلومینا، صادرات بیش از 550 هزارتن شمش و محصول آلومینیومی در سناریوی محتمل صنعت و به‌عنوان نتایج اولیه اهداف اصلی این طرح قرارگرفته‌اند. دستیابی به اهداف فوق نیازمند تامین 15800 میلیون کیلووات ساعت، 521 میلیون مترمکعب گاز (فرآیند تولید)، 3300 هزار مترمکعب آب، 2200 مگاوات ظرفیت نیروگاهی، تامین 3800 میلیون مترمکعب گاز (مورد نیز بخش نیروگاهی) و تامین سایر ملزومات صنعت ازجمله پترولیوم کُک، آلومینیوم فلوراید و کریولیت خواهد بود. بازه زمانی تحقق این اهداف افق 1409 بوده و برنامه عملیاتی به همراه متولیان اصلی برنامه‌ها در نتایج این طرح مشخص شده است.

پرواضح است که حصول به اهداف مطالعات کلان ملّی و ازجمله مطالعه‌ای در ابعاد طرح جامع آلومینیوم، مستلزم همراهی‌ها و همگرایی‌های تمامی نقش‌آفرینان ذی‌ربط از مجموعه‌های سیاست‌گذار گرفته تا حلقه‌های اجرایی است و بدون تحقق چنین هم‌افزایی‌هایی بی‌تردید امکانی برای حصول به نتایج مطلوب این طرح وجود نخواهد داشت. از این میان پی‌ریزی تمهیدات و ایجاد بسترهای لازم به‌منظور تسهیل مراودات بین‌المللی اعم از فنی و مالی به نحو برجسته‌ای در تحقق آرمان‌های طرح‌های جامع و ازجمله طرح جامع آلومینیوم موثر خواهد بود.