حمایت سابا از تولید دستگاه یخچال و یخچال فریزر پربازده

محدویت منابع فسیلی، رشد بالای مصرف سالانه انواع انرژی در ایران، خارج شدن کشورمان از جرگه صادرکنندگان نفت از اواخر قرن حاضر و بالطبع قطع درآمدهای ناشی از صدور نفت، موجب می شود که درصورت عدم برنامه ریزی و پیش بینی های لازم، روند توسعه کشور به طور جدی تحت تاثیر قرار بگیرد.

ناکارآیی فنی و اقتصادی مصرف انرژی و هدررفتن نزدیک به یک سوم از کل انرژی در فرآیند‌های مصرف و مشکلات فزاینده زیست محیطی ناشی از آن، ضرورت مدیریت مصرف انرژی و بالابردن بازده و بهره‌‌ وری انرژی را در کشورمان پیش از پیش آشکار می سازد؛ در این راستا می توان از پیشنهاد وزارت نیرو درباره درج بند «و» تبصره «19» در قانون برنامه دوم توسعه جمهوری اسلامی ایران به عنوان نخستین گام اساسی در ضرورت مدیریت مصرف انرژی در کشور نام برد و در پی آن تصویب آیین نامه های اجرایی مربوط به آن و وجود قوانینی در برنامه های سوم و چهارم و پنجم توسعه اجتماعی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران موید این نکته است.

معاونت امور انرژی وزارت نیرو نیز براساس همین قانون و با هدف منطقی کردن مصرف انرژی در همه بخش های انرژی بر کشور، برنامه ریزی گسترده ای را از سال 1375 آغاز کرد. دفتر بهینه سازی مصرف انرژی در معاونت امور انرژی توانست در تمام زمینه های پیش‌ بینی شده در قانون، برنامه ریزی های لازم را به انجام رسانده و فعالیت ها را آغاز کند.

اجرای بخشی از این فعالیت ها از فروردین 1375، با تاسیس سازمان بهره‌ وری انرژی (سابا) به این سازمان واگذار شد و این سازمان اقدام های خود را در محورهای اصلی شامل آموزش و آگاه سازی، مدیریت انرژی و بار و بازیافت انرژی در صنایع و کشور آغاز کرد. برای آشنایی با فعالیت های محوری و برنامه های جاری و آینده سازمان بهره وری انرژی ایران (سابا)، گفت وگویی را با مهندس "سیدحسین سجادی" مدیرعامل این سازمان انجام داده ایم که مشروح این گفت وگو به شرح زیر است.

• سابا چگونه سازمانی است و چه وظایفی را برعهده دارد؟

سازمان بهره وری انرژی ایران (سابا) سازمانی است که مسئولیت بهینه سازی مصرف انرژی الکتریکی در حوزه برق را برعهده دارد و به عنوان یک مرکز تخصصی برای بهینه سازی مصرف شکل گرفته و تاکنون در این حوزه فعالیت کرده است. در اساس‌نامه سابا مواردی به عنوان محور فعالیت های این سازمان در راستای مدیریت مصرف انرژی در کشور پیش بینی شده که شامل توسعه مدیریت انرژی به منظور استفاده کارآمد و بهینه از منابع انرژی ازطریق انجام مطالعه، تحقیق و توسعه، آموزش و آگاه سازی، انتشارات، طراحی، مشاوره و اطلاع رسانی، مدیریت ساخت و اجرا، حمایت های فنی و اقتصادی و ظرفیت سازی به ویژه در بخش های غیردولتی است.

• عملکرد سازمان بهره وری انرژی ایران را در انجام ماموریت های خود از زمان تاسیس تاکنون چگونه ارزیابی می کنید؟

اثربخشی سازمان در زمان ها و مقاطع مختلف با توجه به طرح ها و پروژه هایی که در دست اجرا داشته، متفاوت بوده است. اگر به صورت کلان به قضیه نگاه کنیم، سازمان بهره وری انرژی ایران با توجه به محدودیت هایی که در منابع انسانی دارد، اما بیش از حد انتظار ظاهر شده است به طوری که در زمانی که پیک مصرف برق 40 هزار مگاوات بود، حدود دوهزار مگاوات یعنی حدود پنج درصد در مصرف برق صرفه جویی شد و این درحالی است که پنج درصد از امکانات وزارت نیرو نیز در سابا نیست. ما به صورت پیوسته طرح هایی مانند حمایت از تولید کولر و یخچال پربازده، حمایت از لامپ های پربازده و LED و حمایت از طرح های بهینه سازی در نیروگاه ها را اجرا می کنیم که هر یک از آن ها به نوبه خود در کاهش بار شبکه و بهینه سازی مصرف انرژی تاثیر دارند.

• چه برنامه هایی برای کاهش و بهینه سازی مصرف برق در سال جاری دارید؟

برخی از اقدام های سابا برای کاهش مصرف برق در کشور مانند حمایت از تولید یخچال فریزر و کولرهای پربازده از گذشته آغاز شده است. سالانه یک میلیون و 400 هزار دستگاه یخچال فریزر و 300 هزار دستگاه یخچال پربازده با حمایت سازمان بهره وری انرژی ایران تولید و وارد چرخه مصرف می شود که اگر این گونه حمایت ها صورت نمی گرفت، در سال جاری و سال های آینده دستگاه هایی با بازده پایین وارد کشور می شد. از طرف دیگر پروژه های خوبی مانند خنک سازی هوای ورودی به نیروگاه ها به منظور افزایش برق تولیدی آن ها در دستورکار سازمان بهره وری انرژی ایران بوده که موردتوجه و استقبال وزارت نیرو قرار گرفته است و برای همه نیروگاه های کشور اجرا می شود. در این طرح با برنامه ریزی های وزارت نیرو و توانیر، بخشی از هوای ورودی به نیروگاه ها خنک می شود که با این کار حدود 700 مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور بدون مصرف سوخت اضافی افزوده می شود.

در بخش کشاورزی، آموزش و آگاه سازی را در برنامه داریم. در این بخش تحول خوبی در حال رخ دادن است و از فن های نوآورانه استفاده می شود. برای ارتقای بهره وری در بخش کشاورزی، مرکزی مانند مرکز آموزشی تخصصی تبریز در مجتمع امام خمینی (ره) وزارت جهادکشاورزی ایجاد شده است که سابا با انتقال تجربه های خود به آن ها کمک می کند.در حوزه صنایع نیز با توجه به میزان اعتباری که در اختیار داریم، تغییر فرآیند تولید و ارتقای مصرف انرژی را در دستورکار کاریم که این بخش با استقبال برخی صنایع مانند صنعت سیمان روبه رو شده است .

• موضوع ممنوعیت تولید و توزیع لامپ رشته ای در سال های اخیر در کشور مطرح بوده است. این طرح در زمان حاضر در چه مرحله ای است و سابا در این باره چه ماموریتی برعهده دارد؟

آیین نامه ای در سال 91 در هیات دولت مبنی بر ممنوعیت تولید و توزیع لامپ های رشته ای بالای 40 وات به تصویب رسید. در این راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت متولی اجرای این طرح و سازمان بهره وری انرژی ایران متولی آگاه سازی و اطلاع رسانی شد. در سابا در حوزه اطلاع رسانی اقدام های خوب و فراوانی انجام دادیم و با تشکیل کارگروه ها، به تدوین استانداردهای لازم مانند استاندارد لامپ های "ال‌ای‌دی" پرداختیم. باوجود این که اقدام های خوبی هم در وزارت صنعت و هم سازمان سابا صورت گرفته، اما متاسفانه هنوز ممنوعیت تولید و توزیع لامپ های رشته ای عملیاتی نشده است. افزایش تعرفه واردات لامپ های رشته ای 40 تا 200 وات، جلوگیری از ثبت سفارش لامپ های رشته ای، افزایش تعرفه واردات لامپ های هالوژن به 100 درصد ازجمله اقدام ها جهت جلوگیری از واردات لامپ رشته ای به کشور است. هم چنین برای تولید این‌گونه لامپ ها دیگر مجوز جدیدی صادر نمی شود ضمن آن که سازوکاری برای جلوگیری از توزیع این لامپ ها نیز باید فراهم شود. وزارت نیرو و سازمان بهره وری انرژی ایران هیچ گونه ابزار اجرایی در این باره ندارند و ابزار اجرایی لازم در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت است. هم چنین درباره جلوگیری از واردات لوازم الکتریکی پرمصرف، تعرفه گمرکی این گونه لوازم به شدت افزایش یافته و تعرفه واردات لوازم الکتریکی کم مصرف مانند لامپ های فلورسنت T8 درمقایسه با لامپ های T10 کم تر است.طبیعتا بهترین ابزار برای جلوگیری از واردات کالاهای با بازده پایین، استفاده از بازوی تعرفه گمرکی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت از این ابزار استفاده کرده است.

• برای حمایت از تولید لوازم برقی داخلی با بازده بالا چه برنامه ای دارید؟

برای حمایت از تولید داخلی این گونه لوازم، تنها سازمان بهره وری انرژی ایران و وزارت نیرو مسئول نیست بلکه مجموعه دولت باید در این باره همکاری داشته باشد. اگر محصولی پربازده و با مصرف انرژی کم تولید شود، از آسیب رسیدن به محیط زیست جلوگیری کرده و مانع هدررفتن منابع ملی می شود. سازمان بهره وری انرژی ایران وظیفه فراهم ساختن سازوکار لازم و به حرکت درآوردن آن ها را برای حمایت از تولید لوازم الکتریکی پربازده دارد. میزان تسهیلات پرداختی در سال های مختلف متفاوت بوده است اما سابا به سهم خود ریالی از این منابع را بلاتکلیف نگذاشته و حداکثر استفاده را نیز انجام داده است. میزان بودجه و اعتبار درنظر گرفته شده در هر سازمان نباید مانع نادیده گرفته شدن وظایف دیگر سازمان ها شود.

• یکی از فعالیت های موثر انجام‌‌شده توسط سابا در سال های اخیر، تشویق مصرف کنندگان به استفاده از لوازم الکتریکی با برچسب انرژی بالاست. آیا استانداردهای برچسب انرژی در ایران با سایر کشورها متفاوت است؟

خیر، تفاوتی وجود ندارد. وظیفه تدوین استانداردها در حوزه انرژی الکتریکی برعهده وزارت نیرو است و به صورت مداوم به روزرسانی می شوند که با تصویب در سازمان استاندارد ابلاغ می شود. برای مثال، پیشتر محدوده برچسب انرژی برای یخچال از A تا G تعریف شده بود که اکنون از A+ تا D تغییر یافته است. استانداردهای برچسب های انرژی در ایران با استانداردهای جهانی برابر است که این استانداردها برای خیلی از کالاها مرتب به روزرسانی شده و برای تعدادی دیگر از محصول های الکتریکی در دست اقدام است.

• یکی از برنامه های وزارت نیرو در بخش برق، نصب و توسعه کنتورهای هوشمند است. اجرای این طرح هم اکنون برق در چه مرحله ای است؟

نصب کنتورهای هوشمند برق با عنایت توانیر و تامین اعتبار لازم، امسال آغاز می شود. زیرساخت، مطالعه ها و طرح های لازم تهیه شده است و فاز نخست این طرح را تا پایان شهریورماه اجرا می کنیم. در فاز نخست که به صورت پایلوت اجرا می شود، در هر یک از پنج منطقه تهران و البرز، خراسان، بوشهر، زنجان و اهواز 2000 دستگاه کنتور هوشمند برای مصارف گوناگون نصب شده و نتایج حاصل از این طرح کارشناسی و ارزیابی می شود. هم چنین با برنامه ریزی های انجام شده، فاز دوم این طرح که نصب 20 هزار دستگاه در هر منطقه است، تا پایان امسال اجرایی می شود.

• مصرف برق امسال با رشد قابل توجهی درمقایسه با سال های اخیر مواجه بوده است. با توجه به استمرار هوای گرم در تابستان امسال، چه توصیه ای برای مشترکان برق دارید؟

روند تغییر مصرف انرژی طی سال های اخیر نشان می دهد تامین حامل های مختلف انرژی ازجمله حامل الکتریکی با بحران روبه رو است. بنابراین مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی به ویژه طی فصول گرم سال باید موردتوجه ویژه قرار گیرد. نتایج ممیزی انرژی در ساختمان ها حاکی از آن است که مولفه های مهم مصرف برق در سطح ساختمان های کشور، مولفه سرمایش و روشنایی فضاها است. بررسی داده ها نشان می دهد بیشینه بار سرمایشی کشور در روز اوج بار تقریبا 16 هزار مگاوات است که دلایل این افزایش، بالا رفتن سطح رفاه عمومی و تغییر الگوی رفتاری مصرف کنندگان است. بخش خانگی با داشتن بیش از 23 میلیون مشترک سهمی معادل 32 درصد (طبق آمار ترازنامه جدید) از مصرف کل حامل برق را دارا است. متوسط مصرف انرژی الکتریکی بخش خانگی 2614 کیلووات ساعت است. از آنجا که سهم مصرف سرمایش از کل مصرف این بخش حدود 26 درصد است، هر مشترک به طور متوسط برای ایجاد سرمایش 680 کیلووات ساعت انرژی مصرف می کند. افزون‌ بر این، در کشور ما تقریبا 20 درصد برق تولیدی صرف تامین روشنایی می شود که از این مقدار، 69 درصد یعنی سالانه 27 میلیارد کیلووات ساعت در منازل به مصرف می رسد. بدین ترتیب اجرای راه کارهای بهینه سازی در دو بخش سرمایش و روشنایی می تواند کمک به سزایی در راستای کاهش پیک مصرف برق کند.