تحول در صنعت پتروشیمی ایران

هم اکنون زمینه برای بهبود وضع صادرات پتروشیمی ایران آماده شده و این کشور در انتظار رسیدن به توافق هسته ای با کشورهای گروه ١+٥ است؛ با این وجود بازرگانان حداقل برای مدتی انتظار تغییر خاصی به دلیل ورود دوباره ایران به بازار جهانی تجارت پتروشیمی ندارند. دیپلمات های تهران و کشورهای گروه ١+٥ هم اکنون برای دستیابی به یک توافق جامع هسته ای در وین در حال مذاکره هستند، مهلت تعیین شده که ٣٠ ژوئن (نهم تیرماه)، اعلام شده بود، یک هفته دیگر تمدید شده است. همزمان با سفر مدیران ارشد شرکت های بزرگ نفتی اروپا مانند شرکت انگلیسی-هلندی شل و انی که به منظور بررسی فرصت های سرمایه گزاری در ایران انجام شد، تهران نیز میزبان بازرگانان و کارشناسان صنعت پتروشیمی بود. به گفته ادورادو فان زلر نتو، از رئیس بخش نفت و مواد شیمیایی شرکت مشاوره ای رونالد برگر استراتژی کانسولتنت مستقر در دوبی، گفت: ایران امروزه برای هر شرکت و سرمایه گذاری به یک اولویت در تجارت پتروشیمی خاورمیانه بدل شده است. براساس برآوردهای انجام شده، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی هم اکنون سالانه ٦٠ میلیون تن است در حالی که ١٧ میلیون تن از آن در سال به خارج از کشور صادر می شود. نمایندگان شرکت های تجاری مختلف در دوبی سال هاست به دنبال آن هستند تا بتواند قراردادای با تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در منطقه امضا کنند و به این دلیل امسال بارها به تهران سفر کرده اند، بعضی از این شرکت ها حتی نمایندگی دائمی در تهران تاسیس کرده اند تا به محض دستیابی توافق هسته ای این شرکت ها در ایران دست به کار شوند. یکی از بازرگانان در دوبی گفت: نمایندگان شرکت های پتروشیمی ایرانی در طول ٦ ماه گذشته بارها به دوبی سفر کرده اند تا زمینه تجارت ایران با شرکت های خارجی را پس از برداشته شدن تحریم ها فراهم کنند. ایران بسیاری از بخش های صنعت پتروشیمی خود را در سال های ٢٠١١ تا ٢٠١٣ خصوصی سازی کرد و بازرگانان از این شرکت های تازه تشکیل شده در سمینارهای مختلف در جهان شرکت می کنند تا بتوانند به بازارهای بیشتری دست یابند. به گفته یک منبع آگاه، یکی از شرکت های بزرگی که ایران را از نزدیک تحت نظر دارد شرکت سینوپک چین است. فان زلر نتو گفت: شرکت های چینی تمایل زیادی برای سرمایه گذاری در ایران از خود نشان داده اند و احتمال دارد پس از رفع تحریم ها شاهد سرمایه گذاری عمده چینی ها در ایران باشیم. تحریم های بانکی که از انتهای سال ٢٠١١ علیه ایران آغاز شد در حقیقت محدودکننده ترین نوع تحریم ها علیه اقتصاد ایران و انجام فعالیت های تجاری در صنعت پتروشیمی ایران بوده است، اما به تازگی نشانه هایی از بی اثر شدن این تحریم ها به چشم می خورد. با این وجود هنوز موانعی در این مسیر وجود دارد؛ بانک های ایرانی توانسته اند از مبادی حقوقی قرارگرفتن خود در فهرست شرکت های تحریم شده را به چالش بکشند و در ماه ژانویه امسال یک دادگاه در اروپا حکم به آزادسازی مقداری از دارایی های بانک تجارت داد که از سوی اتحادیه اروپا مسدود شده بود. گفته می شود بانک مرکزی ایران در حال مذاکره با موسسه های مالی مختلف در سطح دنیاست تا کشور را آماده انجام معاملات تجاری با دیگر کشورها در صورت رفع تحریم ها کند. یک تاجر هندی گفت: تجارت ایران شاهد تحولات بسیاری خواهد بود به شرط این که بانک ها آغاز به گشایش اعتبارات اسنادی (ال سی) برای محموله های ایران کنند. بورس کالای تهران که گفته می شود اعضای آن بین المللی هستند، چند قلم کالای پتروشیمی را در معاملات آتی خود قرار داده است. طبق برآوردهای موجود، بورس کالا اعلام کرده که هفته گذشته بیش از ٣٤٠ هزار میلیون تن از محصولات مختلف پتروشیمی به ارزش ١٨٠ میلیون دلار در این بازار معامله شد. به گفته حسن احمد رئیس یک موسسه مشاوره ای، حداکثر توان ایران در افزایش صادرات محصولات پتروشیمی پس از لغو تحریم ها یک میلیون تن در سال خواهد بود. وی افزود: بدون در نظر گرفتن صادرات متانول، ما انتظار نداریم در محصولات دیگر جهش خاصی رخ دهد که بتواند بازار را خیلی به تلاطم بیندازد. براساس این گزارش، ظرفیت تولید پتروشیمی ایران در ١٠ سال آینده رشد خیره کننده ای خواهد داشت، زیرا بسیاری از پروژه های روی زمین مانده این کشور پس از تحریم ها دوباره فعال خواهند شد و صنایع و فناوری های روز دنیا به آن وارد خواهد شد. ظرفیت تولید پلی اتیلن ایران تا ١٠ سال آینده حداقل ٢ میلیون تن در سال افزایش می یابد،اگر فضای تجارت در شرایط دلخواه باقی بماند. این مقدار می تواند حتی به سالانه سه میلیون تن نیز برسد.  ایران هم اکنون روزانه سه میلیون و ٧٠٠ هزار تن پلی اتیلن تولید می کند.