ساخت وسازهای بی‌کیفیت خطری برای زلزله پایتخت

محمد کاظم جعفری اظهار کرد: تاریخ تهران نشان می‌دهد در گذشته زلزله‌هایی با قدرت بالا در این شهر رخ داده است، البته در گذشته، تهران به شهر ری محدود می‌شد که آخرین زمین لرزه بزرگ آن در سال 1209 شمسی رخ داده است.

وی با بیان اینکه شواهد زمین‌شناسی نشان می‌دهد گسل‌های موجود در تهران فعال هستند، افزود: گسل‌های شهر ری یا جنوب تهران، گسل شمال یا مشاء و گسل‌هایی در شرق تهران برخی از گسل‌های فعال در تهران هستند.

جعفری تاکید کرد: بنابراین تاریخ نشان می‌دهد تهران با وجود این گسل‌های فعالی که آنرا احاطه کرده سابقه لرزه خیزی دارد.وی درباره زمان وقوع زلزله در تهران گفت: پیش بینی زمان وقوع زلزله امکان پذیر نیست، اینکه گفته می‌شود مثلا یک منطقه 100 سال گذشته لرزیده است و اکنون زمان لرزش مجدد آن است نگاهی آماری است در حالی که ممکن است در یک منطقه چند سال متوالی زلزله رخ دهد و باز در همان منطقه تا چند سال زلزله‌ای رخ ندهد.

وی اظهار کرد: راه حلی که دنیا آن مسیر را طی کرده و می‌کند، کاهش ریسک است، یعنی باید با برنامه‌ریزی آسیب پذیری را تا حداقل کاهش داد، کاری که باید در تهران هم با جدیت زیادی انجام شود.

رییس پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گفت: از زمانی که تصمیم بر کاهش ریسک گرفته می‌شود نباید خطر پذیری جدیدی در شهر ایجاد شود، به عنوان مثال از زمان اخذ چنین تصمیمی دیگر نباید ساخت و سازهای بی‌کیفیت در شهر دیده شود اما متاسفانه با وجود اینکه حساسیت و اهمیت وقوع زلزله در تهران بر هیچ نهاد و حتی فردی پوشیده نیست اما همچنان شاهد ساخت و سازهای غیر اصولی و بی‌کیفیت در سطح شهر هستیم.وی تاکید کرد: بهسازی و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، تاسیسات و شریان‌های حیاتی باید به عنوان یک دستورالعمل در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار گیرد.

وی گفت: زمانی که زلزله رخ می‌دهد فرد 5 تا 10 ثانیه زمان دارد تا خود را به جای امنی برساند و دنیا بر روی این ثانیه‌ها حساب باز کرده است، دراین مدت دستور قطع شیر گاز و توقف حرکت قطارها و یک سری اقدامات امنیتی داده می‌شود که ما هم باید به این سمت حرکت کنیم.

جعفری گفت: برخی ادعا می‌کنند وجود قنوات و چاه‌های فاضلاب در زیر شهر تهران موجب می‌شود تا انرژی زلزله از آن عبور کند در حالی که از نظر علمی ادعای غلطی است زیرا ابعاد قنوات و چاه‌های فاضلاب در مقایسه با سطح شهر تهران بسیار ناچیز است، هم اینکه زلزله از عمق رخ می‌دهد در حالی که قنوات و چاه‌ها در سطح نزدیک به زمین قرار دارند.

آخرین زمین لرزه مصیبت بار ری و تهران در سال 1209 شمسی رخ داده و البته پس از آن نیز زمین لرزه‌های خفیف و معمولا بدون خسارتی اتفاق افتاده است که مرکز هریک اغلب، چند 10 کیلومتر از ری فاصله داشته است. برای مثال زمین لرزه 8 خردادماه سال 1383 به مرکزیت بلده در فاصله70 کیلومتری از تهران با بزرگی 6.3 ریشتر موجب وحشت مردم شد.

با توجه به بررسی‌های انجام گرفته و با استفاده از داده‌های لرزه‌ای دستگاهی مشاهده می‌شود که طی یک دوره 83 ساله ( 1983- 1980 ) در حدود 63 زلزله با بزرگی بیش از 4 ریشتر در شعاع 150 کیلومتری از مرکز تهران به ثبت رسیده که 12 زلزله بزرگ‌تر از 5 ریشتر بوده است.