اجرای فاز دوم در شرایط مساعد اقتصادی

 دکتر علی بخشی اقتصاددان

 با وجود این‌که اجرای طرح هدفمندی‌ یارانه‌ها در فاز اول با قانون مصوب آن منطبق نبود، اگر شرایط برای ادامه این طرح فراهم نشود به ضرر اقتصاد کشور است. ه هدفمندی‌ یارانه‌ها طرحی بود که در زمان تصویب، اقتصاددانان بسیاری بر اجرای آن برای ساماندهی اقتصاد کشور اجماع داشتند و قانونی که به عنوان طرح هدفمندی‌ یارانه‌ها به تصویب رسید درست و مدون بود. اما بر خلاف آن مقام اجرایی آن طور که می‌خواست، این طرح را اجرا کرد؛ از این رو به خاطر فاصله‌ای که در میان قانون مصوب هدفمندی‌ یارانه‌ها و اجرای آن در فاز اول وجود داشت نمی‌توان نظر قاطعی در مورد اجرای فاز دوم ارائه کرد. بنابراین در حالی که برنامه دولت برای اجرای فاز دوم طرح هدفمندی به درستی مشخص نیست و به طور یقین در زمان اجرا، قانونی را که به تصویب رسیده به طور کامل اجرا نمی‌شود و مغایرت خواهد داشت؛ پس چگونه می‌توان اجرایی شدن یا نشدن همچنین ایرادها و نقاط مثبت آن را ارزیابی کرد. با در نظر گرفتن موقعیت حساس اقتصادی کشور به طور یقین نمی‌توان فاز دوم هدفمندی‌ یارانه‌ها را به طور کامل اجرا کرد؛ اما می‌توان حداقل بخش‌هایی از آن که با شرایط فعلی کشور همخوانی داشته و ضروری است را با در نظر گرفتن تمهیدات لازم اجرایی کرد. این درحالی است که ممانعت از ادامه این طرح پیامدهای بسیار بدتری را به همراه خواهد داشت. منطقی است که با اجرای فاز دوم زمینه‌ای فراهم شود که قیمت سوخت و حامل‌های انرژی افزایش قابل توجهی نداشته باشد و یا این که یارانه نقدی تنها به اقشار کم درآمد تعلق گیرد از سوی دیگر به افزایش تورم و نقدینگی دامن نزند و مصرف را کاهش دهد.

از سوی دیگر، هر چند در اجرای فاز اول در برخی قسمت‌ها بازخورد نسبتا مناسبی داشتیم؛ اما نمی‌توان از ایرادات آن چشم پوشی کرد به طوری که بر مبنای طرح تصویب شده نباید به همه مردم یارانه‌ نقدی می‌پرداختند و باید بخشی از درآمدهای بدست آمده به تولید اختصاص می‌یافت. ‌ مبلغ تعیین شده برای پرداخت یارانه حدود نصف میزان کنونی بود درحالی که افزایش در پرداخت منجر به کسری بودجه مقروض شدن به بانک مرکزی، افزایش تورم و پایه‌های پولی و اثرات منفی دیگری بر اقتصاد در اثر سیاست‌گذاری‌های اشتباه در اجرای این طرح شد. بنابراین ‌اگر مقام اجرایی سهم تولید را پرداخت می‌کرد و در همان زمان به جای پافشاری بر ثبات نرخ ارز در حد پایین، آن را تا قیمت معقولی افزایش می‌داد که کالاهای وارداتی گران‌تر به فروش می‌رفتند آنگاه میدانی برای حمایت از تولیدکنندگان جهت ارائه فروش کالاهایشان ایجاد می‌شد. در کنار مشکلاتی که به دلیل اجرای نادرست هدفمندی‌ یارانه‌ها برای کشور ایجاد شد پیامدهای مثبتی را نیز به همراه داشت که می‌توان به کاهش هزینه‌ها و مصرف در حامل‌های انرژی کاهش قاچاق کالا و سوخت همچنین حمایت از اقشار کم درآمد اشاره کرد.

ماهنامه پنجره ایرانیان – شماره61-