بزرگترین رویداد صنعت ساختمان کشور در مرداد ماه امسال برگزار شد و خیل عظیمی از فعالان این عرصه پهناور را گرد هم آورد. شانزدهمین نمایشگاه تخصصی صنعت ساختمان، امسال میزبان حدود هزار و صد شرکت ایرانی و خارجی بود. همچنین بر اساس آمار اعلام شده از سوی خبرگزاری ها بیش از صد هزار بازدید کننده از غرفه های این نمایشگاه دیدن کردند.
این آمار اگر به طور کامل هم دقیق نباشند، آشکارا نشان از گستردگی و عظمت این نمایشگاه دارد. نمایشگاهی که آنقدر بزرگ شده تا مهار آن از دست مجریان خارج و برنامه‌ریزی برای آن و برگزاری بیعیب و نقص آن دشوار شود، حال چه رسد به جلب رضایت غرفهگذاران و بازدیدکنندگان!در واقع این نمایشگاه آنقدر بزرگ شده بود که مقامات عالیرتبه کشوری تصمیم بر عدم برگزاری دوره شانزدهم بگیرند. البته روشن شد که امسال هیچ کس توان متوقف ساختن این غول بزرگ را ندارد و از این روی، جناب وزیر صنایع در افتتاحیه شانزدهمین دوره، از برگزاری نمایشگاه هفدهم در دو بخش خبر داد.
برای مشاهده فایل پی دی اف کلیک کنید.
هرچند این سیب تا به زمین برسد هزار چرخ خواهد خورد و اگر سال آینده نیز نمایشگاه صنعت ساختمان بدون هیچ تغییری همچون دورههای گذشته برگزار شود جای هیچ تعجب و شگفتی نباید باشد، اما همین اظهارنظرها نیز همه نشان از پای فشردن بر برگزاری این نمایشگاه با وجود اثبات ناکارآمدی آن دارد. اصراری که روشن نیست با چه انگیزهای صورت میگیرد. البته که میتوان حدس و گمانهایی در خصوص این انگیزه مطرح کرد. به هرحال با رجوع به آمار مذکور،و در نظر گرفتن حضور بیش از هزار و صد ــ یا به روایتی دیگر هزار و پانصد ــ شرکت، و نیز قیمت بسیار بالای هر متر مربع از غرفهها و نیز خدمات جانبی، میتوان سود سرشار این نمایشگاه را سرانگشتی، حدس زد. گذشته از آن، حضور صدهزار بازدیدکننده را نیز میتوان آبباریکهای در نظر گرفت که بالاخره .... خدا بدهد برکت!
البته کارآمدی یا ناکارآمدی این نمایشگاه، و نیز چنین انگیزههایی ارتباطی با موضوع مورد بحث ما پیدا نمیکند و روشن است که به هر صورت برگزاری نمایشگاه نیز باید سودآور باشد. اما موضوع بر سر آن است که آیا در پس این اصرار و پافشاری برای برپایی نمایشگاه، انگیزهای برای کمک به تولیدکننده و ارتقای تولید ملی نیز نهفته است یا نه؟ تردیدها در این زمینه وقتی فزونی میگیرد که امسال شاهد آن بودیم که اولین و بدیهیترین خدمات نمایشگاهی، یعنی اطلاعرسانی و تبلیغات نسبت به دورههای گذشته با افت شدیدی همراه بود؛ بهگونهای که بهجرات میتوان گفت معدود تبلیغات موجود نه تنها در حد گستردگی این نمایشگاه نبود، بلکه حتی اصلا به چشم هم نمیآمد. روشن است که یکی از دلایل اصلی که یک غرفهگذار را برای تحمل هزینههای سنگین حضور در چنین نمایشگاهی مجاب میکند، اطمینان خاطر از اطلاعرسانی سراسری و گسترده برای این رویداد ملی است.
از آن سو، تولید داخلی به هیچ روی وضعیت بسامانی ندارد. همه میدانیم که امروز در چه شرایطی به سر میبریم، و همگان از رکود و کسادی که در حوزه اقتصادی کشور بهخصوص صنعت ساختمان حاکم است باخبریم. بنابراین جای هیچ شک و تردیدی باقی نمیماند که برای حمایت از تولید داخلی و نیز کمک به تولیدکنندگان برای حفظ بقای خود در این شرایط خطیر، اتحاد و اجماع کلیه دستگاههای ذیربط و نیز عزم راسخ آنان برای تغییر این وضعیت ضروری است.
در این میان، برگزاری نمایشگاههای تخصصی آن هم در ابعاد نمایشگاه صنعت ساختمان تهران مطمئنا میتواند در کمک به تولیدکنندگان سهم بسزایی داشته باشد. اما متاسفانه در هیچ بخشی از برنامهها و سیاستهای این نمایشگاه طرحی برای این منظور دیده نمیشود. برای نمونه در غالب گزارشهایی که مسئولان از برگزاری نمایشگاه شانزدهم ارائه دادهاند، افزایش حضور شرکت‌های خارجی به عنوان دستاوردی برای این نمایشگاه عنوان شده بود. البته از دیدگاه ما نیز حضور پرشمار غرفهگذاران از کشورهای پیشرفته جای مباهات دارد و آن را ثمره تلاشهای دولت تدبیر و امید در زمینه تنشزدایی بین‌المللی و از دستاوردهای دوره پسا برجام میدانیم. اما حضور شرکت‌های خارجی به صورت موجود تنها به بخش بازرگانی کشور کمک کرده و به نظر نمیرسد کمک چندانی به بخش تولید کند.
به هرحال حتما این امکان وجود دارد تا طرحهایی ریخته شود که از چنین رویدادهای بزرگی و از این هزینهکردهای کلان، سودی ملی و ماندگار عاید کشورمان شود. برای مثال اگر برنامهای برای حضور خریداران خارجی در این نمایشگاه تدارک دیده میشد و تلاشهایی برای شناساندن کالای ایرانی به مصرفکنندگان کشورهای دیگر صورت میگرفت، مسلما میتوانست به ارتقای صادرات کشور کمکی کرده باشد و هم تولیدکنندگان عرصه ساختمان را دلگرم کند. نمیتوان تردیدی به خود راه داد که درونزایی اقتصادی بدون بروننگری جای رشد چندانی ندارد. در این رکود سنگین، مسلما باز شدن راه صادرات یکی از راهکارهای عملی برای نجات و در ادامه پیشرفت تولید ملی به شمار میآید؛ و در این رهگذر یک نمایشگاه تخصصی و بین‌المللی با ابعاد نمایشگاه ساختمان تهران، گامهای خوبی میتوانست و میتواند در این زمینه بردارد.
چرا که از یک طرف، صنعت ساختمان کشورمان از یک دوره رونق شدید وارد رکودی شدیدتر شده است، بنابراین تولیدکنندگانی که بهواسطه دوره رونق رو به فزونی گرفتهاند، اگر میخواهند گرفتار تنازع بقا نشوند فقط باید چشم به بازارهای بین‌المللی داشته باشند؛ از طرف دیگر، بیشتر کشورهای همسایه ایران مصرف کننده محصولات صنایع ساختمانی هستند؛ به نظر، راه برونرفت از این وضعیت بحرانی کاملا روشن و مشهود است.
بههرحال نمیتوان و نباید کشف بازارهای بین‌المللی را از تولیدکنندگان انتظار داشت، چرا که ما در عصر تخصصگرایی زندگی میکنیم. بهطور قطع و یقین یکی از کارکردهای نمایشگاهها گشودن دروازه بازارهای جدید به روی تولیدکنندگان است؛ و اگر غیر از این بود چه نیاز و ضرورتی داشت که تولیدکننده متحمل هزینههای مادی و معنوی سنگین حضور در نمایشگاهها شود
در پایان تاکید میکنیم که تردیدی در حسن نیت برگزارکنندگان و مجریان نمایشگاهی وجود ندارد. اما از سوی دیگر بهواسطه وظیفه ذاتی مطبوعاتی خود باید به نقد کمبودهای مشهود بنشینیم و منصفانه آسیبشناسی کنیم. امیدواریم نمایشگاه صنعت ساختمان تهران با قوت بیشتری به کار خود ادامه دهد و تغییراتی که مسئولان وعده آن را دادهاند به توانمندی و کارآیی آن بیافزاید. همچنین از ته دل آرزو میکنیم که در سیاستگذاریهای آتی برای برگزاری دورههای بعدی این نمایشگاه، شاهد گنجاندن تلاشهایی باشیم که ضمن حمایت از تولید ملی، تولیدکنندگان کشورمان را نیز بیش از پیش توانمندتر و موفقتر سازد.
نشریه پنجره ایرانیان-سال نهم- شماره 108-مهر95
