یکی از خوانندگان پنجره ایرانیان می‌گوید: بورسا، شهری کهن و با قدمتی تاریخی است که امروزه از مراکز صنعتی ترکیه به ‌شمار می‌رود، اما این شهر که مهد حاکمیت شاهان عثمانی و نخستین پایتخت این امپراتوری نیرومند بوده، شاید برای ایرانیان چندان شناخته شده نباشد. با این حال، نام این شهر برای بیشتر فعالان صنعت در و پنجره ایران به عنوان یکی از مراکز اصلی تولید ماشین‌آلات پنجره‌های دوجداره نامی آشناست. ماجرا چیست؟

در شهر تاریخی بورسا، شرکت‌های تولیدکننده ماشین‌آلات در و پنجره، بسیاری با ظرفیت‌های مختلف مشغول به کار هستند؛ از شرکت‌های حرفه‌ای با ظرفیت تولید بالا تا کارگا‌ه‌های زیرپله‌ای و با ظرفیت محدود. بدیهی است کیفیت ماشین‌آلات تولیدی این شرکت‌ها نیز متفاوت است، اما در کنار این تولید‌کنندگان، صنایع پایین دستی دیگری نیز وجود دارد که کار این کارگاه‌ها از دیدگاه خودشان اوورهال (بازسازی و بهسازی) کردن ماشین‌آلات دست دوم است. ترکیه با قدمتی بیش از 30 سال در این صنعت، حجم بسیار بالایی از ماشین‌آلات ازکارافتاده، مستعمل و ... دارد؛ صنعت جدیدی که امروزه در بورسا شکل گرفته و مخاطبان فراوانی هم پیدا کرده و البته برخی از خریداران ایرانی نیز جذب این محصولات شده‌اند.

 این کارگاه‌ها با خرید ماشین‌آلات از کار افتاده به قیمت‌های بسیار نازل (برای مثال هر دستگاه تک سر به قیمت 500 لیر ترکیه و هر دستگاه دوسر 1000 لیر ترکیه) اقدام به بازسازی آنها می‌کنند، البته به‌شکلی ظاهری و در حد رنگ‌آمیزی، و به‌هیچ‌وجه به‌صورت حقیقی مورد بازسازی قرار نمی‌گیرند. این ماشین‌آلات حتی درمحل کارگاه به‌درستی عمل نمی‌کنند، چه رسد به اینکه بتوان از آنها کار کشید! این دستگاه‌ها با قیمت‌هایی بسیار نازل به خریدارانی که عمدتا از کشورهای فقیر هستند، ارسال می‌شود. هنگامی که بهای این دستگا‌ه‌ها را جویا شدیم، دریافتیم قیمت این ماشین‌آلات، برای مثال 6 دستگاه تک سر، حدود 3000 دلار و برای خطوط دوسر این رقم حدود 6000 دلار است که البته جای تخفیف هم دارند. جالب این که سنخیتی میان این ماشین‌آلات وجود ندارد و ممکن است هر کدام از دستگاه‌های یک خط تولیدی، متعلق به شرکتی متفاوت و دارای سیستم طراحی کاملا متمایز و مجزایی باشند، اما رنگ‌آمیزی انجام شده به‌آنها ظاهری یکسان بخشیده است.

بنابراین امکان تأمین قطعات این ماشین‌آلات نیز عملا بسیار دشوار خواهد بود و در واقع می‌توان ادعا کرد این ماشین‌آلات صرفا از لحاظ رنگ ظاهری کیفیت بالایی دارند.اما بخش تأسف‌ برانگیز ماجرا آنجاست که در میان خریداران این محصولات، برخی وارد‌کنندگان ایرانی نیز به چشم می‌خورند که مرتباً در حال خرید و ارسال این ماشین‌آلات به ایران هستند. این در حالی است که واردات ماشین‌آلات مستعمل و دست دوم به ایران چند سالی است ممنوع شده و مشخص است این واردکنندگان آنها را به عنوان دستگاه نو وارد ایران کرده و به خریداران عرضه می‌کنند. ناگفته پیداست که این عمل، کلاهبرداری عده‌ای از هموطنان دلال مان از سایر هموطنان به شمار می‌رود. از سوی دیگر این دستگاه‌ها در مرز بازرگان و کیلویی حدود 35 هزار ریال ترخیص می‌شوند و البته بدون گواهی استاندارد؛ در واقع هیچ نظارتی بر استاندارد این ماشین‌آلات وجود ندارد. از سوی دیگر هزینه حمل هر ست تا مرز بازرگان نیز حدود 500 دلار برآورد می‌شود که با یک حساب سرانگشتی برای هر خط تک سر با احتساب تقریبی هر ست 500 کیلوگرم، حدود 17 میلیون و 500 هزار ریال عوارض گمرکی پرداخت می‌شود که هزینه حمل و خرید نیز تواما حدود 3500 دلار برآورد می‌شود که جمعا با احتساب تقریبی هر دلار 32500 ریال معادل 113.750.000 ریال می‌شود. در واقع کل بهای پرداختی با احتساب سایر هزینه‌های احتمالی کمتر از 135.000.000 ریال ( سیزده و نیم میلیون تومان) می‌شود، این در حالی است که همگی این ماشین‌آلات در داخل کشوربیش از 250.000.000 ریال (بیست و پنج میلیون تومان) و به‌نام نو فروخته می‌شوند!

 در حقیقت این روند علاوه بر کاهش کیفیت تولید حاصل از این ماشین‌آلات، کلاهبرداری از دولت و مشتریان این ماشین‌آلات محسوب می‌شود که به نوعی فریب خورده‌اند:

• فروش دستگاه دست دو به‌نام نو به خریدار
• اظهارکالای دست دو به‌نام نو در گمرک
• عدم اخذ استاندارد کیفیت و اظهار نامه کیفیت گمرکی
• کسب سودهای آنچنانی از طریق کلاهبرداری
• عدم امکان ارائه گارانتی و خدمات صحیح و پشتیبانی قطعات (به علت نامشخص بودن محصول)

و قطعا این سیستم اثرات مخرب آتی را نیز در پی خواهد داشت که نه تنها گریبانگیر خریدار فریب خورده خواهد بود، بلکه صنف و صنعت را نیز با تولیدات نامناسب تحت الشعاع قرار خواهد داد.