مدیر موسسه تحقیقات زمین لرزه رصدخانه کاندیلی استانبول، تلفات جانی ناشی از رخداد زمین لرزه‌ها در فاصله سال 1900 تاکنون را بالغ بر پنج میلیون و 200 هزار نفر و حجم خسارات ناشی از آن را بالغ بر سه تریلیون دلار اعلام کرد که به گفته وی، بیشتر این تلفات در منطقه خاورمیانه و قفقاز بوده است. استاد مصطفی اردیک که در نشست پایانی پروژه مدل زمین لرزه منطقه خاورمیانه در هتل مریدین استانبول سخن می‌گفت، خاطرنشان کرد: خاورمیانه و قفقاز در محل تقاطع صفحات تکتونیکی آفریقا و اوراسیا قرار گرفته و از این رو شاهد وقوع زمین لرزه‌های شدیدی مانند زلزله 1999 کجاعلی ترکیه هستیم.

وی در توضیح طرح «مدل زمین لرزه منطقه خاورمیانه» (EMME) هم گفت: پروژه EMME نخستین مطالعه جامع در مورد خطر زمین ‌لرزه در منطقه خاورمیانه است که با همکاری کارشناسان کشورهای مختلف منطقه از آوریل 2009 شروع شده و از طرف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه پشتیبانی شده است. مدیریت این طرح بر عهده رصدخانه کاندیلی دانشگاه بوغازیچی استانبول است و بر پایه پروژه مدل جهانی زلزله که توسط دانشگاه پلی تکنیک زوریخ هدایت می‌شود اجرا می‌شود.

اردیک تصریح کرد: این پروژه با همکاری 100 کارشناس از کشورهای ترکیه، سوییس، ایران، پاکستان، گرجستان، ارمنستان، آذربایجان، اردن و لبنان انجام شده و همچنین در مورد کشورهای دیگر منطقه مثل سوریه و افغانستان نیز تحقیقاتی صورت گرفته است. محققان طی بیش از 15 نشست خطرات ناشی از زلزله در منطقه، راهکارهای کاهش آسیب‌های مالی و جانی و ارائه اطلاعات دقیق، روشن و شفاف به کاربران و ارزشیابی دانش محلی در مقیاس جهانی را مورد بحث و بررسی قرار داده‌اند. وی خاطرنشان کرد: این پروژه اطلاعات مهمی در زمینه کاهش خطرات ناشی از زمین لرزه به مهندسان، پزشکان، سازمان‌های دولتی، صنایع بیمه و مالی، صاحبان ساختمان‌ها و. . . ارائه می‌دهد و در طولانی مدت تاثیر بسزایی در کاهش ریسک‌ها و تلفات مالی و جانی ناشی از زلزله خواهد داشت.

مطالعات موردی خطر زلزله در مشهد

مدیر هماهنگ کننده طرح مدل زمین لرزه خاورمیانه خاطرنشان کرد: مطالعات موردی این طرح در شهرهای کراچی (پاکستان)، مشهد(ایران)، تفلیس (گرجستان)، ایروان (ارمنستان)، اربد (اردن) و تیر(لبنان) انجام و طی آن مدل لرزه خیزی این شهرها، میزان آسیب پذیری آنها در برابر زلزله و راهکارهای کاهش آسیب‌های ناشی از زلزله مشخص شده است که می‌تواند مدلی برای انجام تحقیقات مشابه در دیگر شهرهای منطقه باشد.

پرفسور اردیک در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار TRT(سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه) درباره تاثیرات این پروژه بر کاهش آسیب پذیری کشورهای منطقه از جمله ترکیه در برابر زلزله گفت: این پروژه یک طرح علمی و مطالعاتی است ولی مسوولیت اصلی برعهده دولت‌هاست. البته در سال‌های اخیر در زمینه کاهش آسیب در برابر زلزله در ترکیه اقدامات خوبی صورت گرفته مثلا در حالی که شمار تلفات زلزله 1999 ازمیت بالغ بر 18 هزار نفر بود میزان تلفات در زلزله اخیر وان به 600 نفر کاهش یافته بود که نشان دهنده ارتقای قابل توجه کیفیت ساختمان‌های کشور طی سال‌های 1999 تا 2012 است. خبرنگار بیمه شبکه TRT خبر هم با اشاره به این که 11 شهر ترکیه در معرض خطر جدی زلزله هستند از اردیک پرسید آیا براساس نتایج این مدل تغییری در نقشه خطر زلزله ترکیه ایجاد می‌شود یا نه که رییس رصدخانه کاندیلی پاسخ داد: نقشه‌های خطر ملی کشورها بحثی متفاوت است و با مطالعات تفصیلی در سطح کشورها تهیه می‌شود البته تحقیقات و یافته‌های EMME می‌تواند در تهیه و اصلاح این نقشه‌ها استفاده شود.

وی افزود: وقتی از مرز ترکیه به ایران یا آذربایجان می‌رویم میزان ریسک زلزله قاعدتا باید یکسان باشد ولی با توجه به تفاوت استانداردها در سطح کشورهای مختلف، این گونه نیست که اهمیت انجام مطالعات مجزا در کشورهای مختلف را نشان می‌دهد.

خبرنگار دیگری از وی درباره شایعه زلزله 7. 3 ریشتری قریب الوقوع در جنوب ترکیه پرسید که نگرانی مردم آناتولی را در پی داشته است. اردیک گفت: من هم این مطلب را در روزنامه‌ها خوانده ام. موسسه‌ای که این هشدار را داده موسسه معتبری است که براساس روش‌های احتمالی در شرق آناتولی احتمال خطر رخداد زلزله را مطرح کرده که البته به معنای این که امروز در این منطقه زلزله‌ای رخ دهد، نیست.

 مدیر هماهنگ کننده طرح مدل زمین لرزه خاورمیانه در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار ایرانی درباره نقش زلزله شناسان ایرانی در این طرح بزرگ منطقه‌یی گفت: دانش زلزله شناسی ایران در سطح بالایی است و بالشخصه ارتباط خوبی با زلزله شناسان ایرانی دارم و اولین پروژه‌ای که درگیر شدم در قالب پیمان سنتو بین ایران، ترکیه و پاکستان بود. زلزله شناسان ایرانی در طرح مدل زمین لرزه منطقه خاورمیانه نیز نقش موثری برعهده داشتند. وی درباره میزان جدی بودن خطر سونامی در منطقه خاورمیانه این خطر را کاملا جدی ارزیابی کرد و گفت: در زلزله طی چند ثانیه همه چیز تمام می‌شود ولی در سونامی می‌توان با هشدار زودهنگام حتی در سطح بین‌المللی جلوی خسارات را گرفت که البته دستیابی به این امکان مستلزم تجهیزات و مطالعات کافی است.

نشریه پنجره ایرانیان، سال ششم ، شماره 73 ،آبان ماه 1392

نشریه پنجره ایرانیان، سال ششم ، شماره 73 ،آبان ماه 1392