پنجره ایرانیان؛ درحالی‌که تمرکز کشورهای پیشرفته روی کاهش شدت مصرف انرژی است، این شاخص در ایران روندی رو به رشد به خود گرفته و در بین دیگر کشورها ازنظر کاهش شدت مصرف انرژی در انتهای لیست قرار دارد.
به گزارش ایسنا، ایران بیش از ۲.۵ برابر میانگین مصرف جهانی انرژی مصرف می‌کند. شاخص شدت مصرف انرژی ایران ۰.۶۳ درصد است و بعد از ایران، روسیه و عربستان سعودی به ترتیب با شاخص شدت انرژی ۰.۵۳ و ۰.۵۱ درصد بالاترین مقدار شاخص شدت انرژی را به خود اختصاص داده‌اند.
طبق آمار، مجموع میزان مصرف و تلفات، از عرضه سبقت‌گرفته و این موضوع می‌تواند در آینده ایران را به واردکننده انرژی تبدیل کند.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۴۰ مصرف انرژی در جهان ۴۸ درصد نسبت به میزان مصرف انرژی در سال ۲۰۱۲ افزایش خواهد یافت و کماکان آسیا در سال ۲۰۴۰ بیشترین مصرف‌کننده انرژی است. در این میان بیش از ۵۰ درصد از انرژی جهان در بخش صنعت استفاده خواهد شد.
ایران نهمین مصرف کننده انرژی در دنیا
طبق آخرین آمار، ایران نهمین مصرف‌کننده انرژی در دنیا شناخته شده و این مصرف انرژی معادل ۳.۴ میلیون بشکه نفت خام است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف انرژی در دنیا در طی این سال‌ها دو برابر شده است.
در حال حاضر ایران، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر هیدروکروبوری دنیا (مجموع ذخایر نفت و گاز) به‌حساب می‌آید. مطابق آمار رسمی و تأییدشده مراجع معتبر بین‌المللی، ایران حدود ۱۵۸ میلیارد بشکه نفت (۹.۳ درصد از کل منابع نفتی دنیا) و حدود ۳۳ هزار میلیارد مترمکعب گاز (۱۸ درصد دنیا) در اختیار دارد.
به‌طورکلی، ۲.۴ درصد انرژی کل دنیا در ایران تولید می‌شود که در بین کشورهای دنیا رده نهم از حیث تولید انرژی را داراست. این تولید انرژی معادل ۳.۶ میلیون بشکه نفت خام است. همچنین ۱.۸ درصد انرژی کل دنیا در ایران مصرف می‌شود که این میزان مصرف سبب شده که ایران در بین کشورهای دنیای جایگاه نهم ازنظر مصرف انرژی را داشته باشد.
جایگاه ایران در حوزه شدت مصرف انرژی مناسب نیست
در این راستا، مدیرکل مدیریت مصرف و امور مشترکان توانیر با تاکید بر اینکه جایگاه ایران در حوزه شدت مصرف انرژی مناسب نیست به بررسی عوامل این موضوع پرداخت و راهکارهایی را نیز ارائه کرد.
هادی مدقق در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه شدت مصرف انرژی مهمترین شاخصی است که بر اساس آن جایگاه کشورها در بحث بهره‌وری انرژی مشخص می‌شود، اظهار کرد: منظور از شدت انرژی مقدار مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی است. این شاخص بیانگر این است که به ازای تولید به مقدار معینی از کالا و خدمات که برحسب واحد پول مشخص می‌شود چه مقدار انرژی مصرف می‌شود. برای مثال در ازای تولید یک‌تن سیمان چه مقدار برق و گاز مصرف می‌شود. این موضوع یکی از شاخص‌های نشان‌دهنده بهره‌وری انرژی در یک کشور و یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی انرژی است.
وی با بیان اینکه جایگاه ایران در حوزه شدت مصرف انرژی مناسب نیست، گفت: ایران یا همیشه در انتهای لیست قرار دارد یا در یکی مانده به آخر درحالی‌که شدت مصرف انرژی در کل دنیا مخصوصا در کشورهای اروپایی رو به بهبود است. کشورهایی که بحث انرژی و بهره‌وری انرژی برایشان اهمیت دارد و منابع فسیلی ندارند روی بحث بهره‌وری کار می‌کنند.
مدیرکل مدیریت مصرف و امور مشترکان توانیر با اشاره به وضعیت تجهیزات خانگی، عنوان کرد: رتبه انرژی تجهیزات خانگی در طول چند سال گذشته رو به بهبود بوده است. برای مثال رتبه انرژی یخچال‌ها در چند سال گذشته در بازار F یا G بوده اما درحال حاضر A یا A پلاس است. متاسفانه این روند در کشور منفی و شدت مصرف انرژی در ایران رو به افزایش است. درواقع به‌اندازه‌ای که مصرف انرژی زیاد می‌شود تولید ناخالص داخلی زیاد نمی‌شود.
عوامل بالا بودن شدت مصرف انرژی در ایران
مدقق در مورد عوامل بالا بودن شدت مصرف انرژی در ایران توضیح داد: مهمترین عامل قیمت پایین انرژی است که سبب می‌شود به‌صورت ناخودآگاه صنایع انرژی‌بر با راندمان پایین در کشور زیاد شوند. از سوی دیگر بحث پرداخت یارانه‌های انرژی نیز در این اتفاق تاثیرگذار است. در این حوزه به دلیل نبود زیرساخت هدفمندسازی یارانه‌های انرژی محقق نشد و یارانه‌های انرژی به‌صورت عادلانه در بخش‌های مختلف برای بهره‌وری انرژی هزینه نشد.
وی با اشاره به وضعیت ساختمان‌سازی در کشور گفت: تقریبا بیش از ۵۰ درصد انرژی کشور در بخش ساختمان چه در بخش خانگی، چه در بخش اداری، چه در بخش تجاری و چه در بخش صنعت مصرف می‌شود. مقررات مبحث ۱۹ که ابتدایی‌ترین بحث بهره‌وری انرژی در بخش ساختمان است بیش از ۱۵ سال است که ابلاغ شده اما هنوز به‌صورت کامل اجرایی نشده است و دغدغه اصلی وزارت راه و شهرسازی مبحث ۱۹ نیست. درواقع پارامترهای اقتصادی تااندازه‌ای در بخش مسکن تاثیرگذار است که حوزه بهره‌وری انرژی در آن گم می‌شود.
سایه پارامترهای اقتصادی سر نحوه مصرف انرژی در ایران
مدیرکل مدیریت مصرف و امور مشترکان توانیر ادامه داد: در حوزه تجهیزات خانگی اقدامات خوبی انجام‌شده و تکنولوژی ما را بهره‌ور کرده است. لوازم مصرفی مانند یخچال، کولر، ماشین لباسشویی و... بهره‌ورتر شده و راندمان افزایش می‌یابد. بااین‌حال در همین بخش به دلیل قیمت اولیه تجهیزات نسبت به هزینه طول عمر و هزینه انرژی که در طول یک سال مصرف می‌شود انگیزه کافی برای مصرف کننده ایجاد نمی‌کند که تجهیز با راندمان بالا را انتخاب کند. درحالی‌که باید به دلیل کیفیت رتبه بالاتر انتخاب شود اما قدرت خرید مردم در این انتخاب تاثیرگذار است. برای مثال کولرهای گازی با راندمان کمتر به خاطر قیمت پایین‌تر بیشتر خریدار دارد. قیمت پایین انرژی در اینجا هم مصرف کننده را سوق می‌دهد به سمت اینکه تجهیز با راندمان پایین‌تر را بخرد.
مدقق در ادامه با بیان اینکه تلفات در شبکه‌های توزیع و انتقال یکی از دلایل پایین بودن بهره‌وری انرژی در کشور است، اظهار کرد: پایین بودن راندمان نیروگاه‌های برق نیز یکی از دلایل بالا بودن شدت مصرف انرژی در ایران است. درحالی‌که اگر یارانه انرژی هدفمند توزیع شود در همین شرایط هم امکان افزایش بهره‌وری انرژی وجود دارد.
قوانین برای اجرا نشدن!
وی با تاکید بر اینکه برای افزایش بهره‌وری انرژی قوانین خوبی تصویب شده است، عنوان کرد: بر اساس ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید اگر بخش غیردولتی پروژه‌ای را انجام دهد که باعث شود ذخیره انرژی انجام شود میزان ذخیره انرژی را می‌تواند به سرمایه‌گذاری که پروژه را انجام داده است با در نظر گرفتن قیمت واقعی انرژی پرداخت کند.
مدیرکل مدیریت مصرف و امور مشترکان توانیر ادامه داد: درواقع ظرفیت خوبی برای استفاده از این ماده‌قانونی وجود دارد اما در اجرا هنوز جا برای کار زیاد است. هنوز شورای اقتصاد، وزارت نفت، سازمان برنامه‌وبودجه و وزارت نیرو در اجرا به‌صورت جدی به‌عنوان اولویت از این ظرفیت قانونی استفاده نکردند.
