پنجره‌ایرانیان؛ موضوع ارجاع کار توسط سازمان نظام‌مهندسی، طی سال‌های اخیر به یک بحث چالش‌برانگیز و جنجالی در بین مهندسان و مسئولان این سازمان تبدیل‌شده و در خصوص موفقیت یا شکست آن نقطه نظرات متفاوتی مطرح است.
به گزارش صما، اینکه کارفرما در انتخاب مهندسان پروژه خود حق انتخاب داشته باشد، بحثی است که اکثر کارشناسان ضمن تاکید بر آن، بر حذف سیستم ارجاع کار توسط نظام‌مهندسی اصرار می‌ورزند؛ اما از سوی دیگر گروهی هم بر این باورند که در صورت آزادسازی سیستم ارجاع کار، عدالت بین مهندسان برقرار نمی‌شود؛ چراکه مهندسان بانفوذ از طریق برخی روابط خاص اقدام به گرفتن کارها می‌کنند و به‌این‌ترتیب حقوق سایر مهندسان در این حوزه نادیده گرفته می‌شود.
رقابت را در حرفه ساخت‌وساز کشته‌ایم
در همین رابطه رئیس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان اصفهان در پاسخ به اینکه سیستم ارجاع کار تا چه اندازه توانسته موفق عمل کند گفت: سیستم ارجاع کار روش مناسبی برای توزیع کار بین مهندسان نیست.
علی عموشاهی با بیان اینکه در نظام‌نامه فنی اجرایی، سه رکن وجود دارد افزود: رکن اول شامل کارفرما است و ارکان بعدی را مشاور و پیمانکار ساخت یا مجری ذی‌صلاح تشکیل می‌دهد.
وی با بیان اینکه ما نمی‌توانیم بگوییم که کارفرما حق هیچ دخالتی ندارد و فقط باید پول پرداخت کند تصریح کرد: به‌یقین کارفرما هم حق انتخاب دارد و اگر به کارفرما در انتخاب مهندسان پروژه خود حق انتخاب ندهیم، این امکان وجود دارد که کار به افرادی واگذار و ارجاع داده شود که اصلا از مهارت لازم برخوردار نباشد و از طرفی ممکن است مهارت داشته باشد، اما خود کارفرما بتواند این مسئولیت را به فرد توانمندتری که مدنظر اوست، واگذار کند.
عموشاهی با انتقاد از اینکه در سیستم کنونی ارجاع کار، ما رقابت را در حرفه ساخت‌وساز کشته‌ایم بیان کرد: درواقع دیگر رقابتی بین مهندسان وجود ندارد. مهندسان وظیفه خود را در پروژه‌های ساختمانی انجام می‌دهند و پس از اتمام کار، پروژه بعدی به آن‌ها واگذار می‌شود.
رئیس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان اصفهان در خصوص راهکار حل این مسئله تاکید کرد: طبق قانون مهندسان ناظر را باید سازمان نظام‌مهندسی ارجاع دهد؛ بنابراین سیستم ارجاع کار باید به این صورت باشد که ما دقیقا مانند اقدامی که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی انجام می‌دهد، فهرستی از اسامی ناظران ذی‌صلاح در رشته‌های مختلف و دارای پایه را به کارفرما ارائه کنیم.
وی افزود: در مرحله بعدی کارفرما می‌تواند ذی‌صلاح بودن مشاوران و ناظران خود را بر اساس سوابق مهندسان و طبق نوع پروژه انتخاب کند و حتی می‌تواند برای این منظور مناقصه‌ای هم برقرار کند.
این مسئول با تاکید بر اینکه ما باید به کسانی که می‌خواهد در بخش ساختمان سرمایه‌گذاری کنند، حق اختیار بدهیم تا بتوانند بهترین متخصصان را برای پروژه‌ها و ساختمان‌های خود انتخاب کنند، افزود: نباید مالکان را ملزم کنیم تا حتما و به‌اجبار مهندسان و یا شرکت‌های معرفی‌شده از سوی سازمان نظام‌مهندسی را در پروژه‌های خود به کار بگیرند.
عموشاهی با تاکید بر ضرورت بازنگری اصولی روی سیستم ارجاع کار خاطرنشان کرد: روال فعلی در سیستم ارجاع کار صحیح نیست و به نظر می‌رسد که باید یک بازنگری اصولی روی سیستم ارجاع کارکنیم، چون سیستم ارجاع کنونی مشکلات بسیاری دارد و باید اصلاح شود.
وی افزود: هم‌اکنون ما در حال اصلاح این سیستم هستیم و به‌تدریج به سمتی پیش می‌رویم که رقابت مهندسان و جایگاه کارفرمایان و احترام به آن‌ها هم در حرفه برقرار شود.
آزادسازی سیستم ارجاع‌کار نیازمند زیرساخت‌های لازم
علاوه بر این عضو شورای مرکزی سازمان نظام‌مهندسی ساختمان کشور در ارزیابی خود از تبعات و اثرات سیستم کنونی ارجاع کار گفت: در حال حاضر با توجه به دستور وزیر راه و شهرسازی، سیستم ارجاع کار در بخش طراحی آزاد شده، اما در بخش نظارت اکثرا در اختیار سازمان نظام‌مهندسی است.
غلامحسن الله دادی با بیان اینکه نظرات دکتر آخوندی در حوزه سیستم ارجاع کار سنجیده و صحیح است افزود: منتهی این مربوط به زمانی است که همه امور و مسائل مرتب و منظم باشد.
وی با ابراز تاسف از اینکه در مملکت ما رقابت در کیفیت نیست، بلکه در کمیت است، عنوان کرد: بعضا مشاهده می‌کنیم که افراد برای ایجاد رقابت، دستمزد با نصف قیمت را پیشنهاد می‌کنند و این قبیل مشکلات وجود دارد. درحالی‌که در کشورهای پیشرفته هیچ‌گاه کیفیت را فدای کمیت نمی‌کنند و همواره اهمیت کیفیت بالاتر است.
الله دادی در ادامه بیان کرد: ولی در کشور ما به دلیل کمبود اشتغال، افراد برای اینکه بتوانند کار بگیرند، دستمزد زیر قیمت پیشنهاد می‌دهند. درحالی‌که این موضوع قبلا توسط نظام‌مهندسی در بخش طراحی کنترل می‌شد، اما متاسفانه اکنون این اختیار از سازمان گرفته شده است.
وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد اگر بحث ارجاع در اختیار نظام‌مهندسی باشد روش بهتری است گفت: درنهایت این حق طبیعی مالک است که بتواند ناظر و مهندس خود را انتخاب کند، ولی این سیستم به دلیل مسائل و مشکلاتی نظیر کمبود شغل و بیکاری، ازدیاد تعداد مهندسان، قیمت ارزان خدمات و بی‌توجهی به کیفیت خدمات، تاکنون نتیجه خوبی به دنبال نداشته است.
این مسئول با بیان اینکه در سیستم ارجاع کار سازمان نظام‌مهندسی می‌تواند کنترل لازم را اعمال کند تا از کیفیت کارها کاسته نشود تاکید کرد: اما درنهایت باید سیستم ارجاع کار آزاد شود و برای این منظور باید زیرساخت‌های آن در کشور فراهم شود.
الله دادی اضافه کرد: اما با شرایط کنونی حاکم بر جامعه فعلا این امر امکان‌پذیر نیست. چراکه تجربه نشان می‌دهد طی حدود یک سال و نیم اخیر که در بخش طراحی ارجاع کار آزاد شده است، شاهدیم که کارها به‌صورت بسیار بی‌کیفیت و در سطح پایینی انجام می‌شود.
وی در این راستا توضیح داد: چراکه سیستم کنترل ما به‌قدری قوی نیست که بتوانیم امور را کنترل کنیم. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته هم خود آقایان تعهد دارند و هم سیستم کنترلی آن‌ها در حد قوی عمل می‌کند، ولی متاسفانه در کشور ما به‌این‌ترتیب نیست.
سیستم ارجاع کار در اختیار شهرداری
همچنین رئیس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان مرکزی در پاسخ به میزان موفقیت سیستم ارجاع کار در سازمان نظام‌مهندسی گفت: این سیستم ابتدا در دستور کار ما قرار گرفت و از زمانی که سیستم ارجاع کار در اختیار ما بود، ما در اجرای این سیستم با شهرداری‌ها هماهنگ بودیم.
محمد مصطفوی با بیان اینکه اخیرا شهرداری سیستم ارجاع کار را از طریق دفاتر برعهده گرفته است افزود: در حال حاضر شهرداری سیستم ارجاع کار را به‌عنوان حقوق خود در اختیار گرفته و در حال قطع این همکاری با ما است.
