در ادامه بررسی نماهای متداول و توصیه شده از سوی مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی (ضابطه 714) در بخش دوم این الزامات اجرایی به مباحث نحوه نصب سنگ پرداخته شده است
البته روش‌های متداولی در این خصوص وجود دارد که از سوی مجموعه‌های معتبر طراحی و اجرا می‌گردند. اما در ضابطه 714 روش‌هایی مورد توجه قرار گرفته که بررسی می‌گردد. در بخش اول به‌طور مبسوط در خصوص انواع سنگ‌ها، ویژگی‌های فنی و حدود پذیرش و الزامات سنگ‌ها مطالبی مطرح گردید که در ادامه به موارد ذیل می‌پردازیم:
بر اساس ضوابط این دستورالعمل، نمای سنگی پیش‌ساخته از لحاظ نوع مهار نما، نمای دیوار پرده‌ای (curtain wall) محسوب می‌شود. سایر حالات نصب مهار سنگی ذکر شده در این بند و بندهای بعدی، به‌صورت دیوار نما (veneer wall) اجرا می‌شوند. در سیستم دیوار نما، نمای سنگی به دیوار پشتیبان مهار می‌شود. شیوه مهار دیوار نما به دیوار پشتیبان به دو طریق، به شرح زیر است:
برای مشاهده فایل پی دی اف کلیک کنید
الف ـ نماهای چسبانده شده: نماهایی هستند که در آن از چسب یا ملات به همراه وسایل اتصال برای اتصال سنگ نما به دیوار پشتیبان استفاده می‌شود. وسایل اتصال به‌عنوان مهار نگهدارنده بوده و نقش باربری ندارد. در این حالت ماده چسباننده فقط نقش مهار بار ثقلی را داشته و به‌منظور تحمل بار جانبی باید مهار مناسب مکانیکی به کار برده شود.
ب ـ نماهای مهار شده: نماهایی هستند که در آن از اجزای باربر یا سازنده پشت بند برای اتصال سنگ نما به دیوار پشتیبان استفاده می‌شود و بار ثقلی و جانبی توسط مهار تحمل می‌شود.
نوع مهار، شکل قرارگیری و تعداد آنها بستگی به عوامل زیر دارد:
- سنگ مورد استفاده
- ضخامت و سطح رویه قطعات سنگ
- جنس دیوار پشتیبان مانند بتن در جا، آجرکاری، بلوک کاری
- بارهای وارد شده به هر مهار مانند بار مرده، بار سیکلی یا ترکیبی از هر دو
انواع مهار در نماهای چسبانده شده
مهارهای پیش‌ساخته
میخ پرچ‌های صاف، مفتول‌های سیمی (مهارهایی از نوع فنرهای سیمی پیش‌ساخته)، پیچ‌ها یا میله‌های حدیده شده به‌عنوان مهارهای اتصال‌دهنده سنگ نما به پانل‌های بتنی پیش‌ساخته استفاده می‌شوند. شکل1 پلان مهار سنگ به‌صورت در جا را نشان می‌دهد، مهار در صفحه افقی یا قائم می‌تواند بارهای ثقلی و جانبی را تحمل کند. توجه شود که پس از کارگذاری میل مهار ملات پشت سنگ اجرا می‌شود.
می‌توان از چسب‌های سازگار با سنگ همراه با این مهارها استفاده کرد. هر چند اتکا به چسب، برای نگهداری سنگ به‌تنهایی مجاز نیست، در این حالت نیز ملات پشت سنگ در آخرین مرحله اجرا می‌شود.
تعداد پیچ‌ها به کمک انجام تحلیل و آزمایش تعیین می‌شود.
پیچ‌ها، سنگ نما را در سیستم پشت‌بندی بتنی، مهار می‌کنند. زاویه پیچ‌ها نسبت به سنگ معمولا 45 درجه می‌باشد. زاویه آنها درون بتن پیش‌ساخته به‌گونه‌ای است که در داخل یک قطعه سنگی با الگوی خلاف هم قرار می‌گیرند. سوراخ‌های در نظر گرفته شده برای پیچ‌ها باید با مته‌های هسته الماسه مته‌کاری شود.
پیچ باید به عمق حداقل دو سوم ضخامت سنگ در داخل آن فرو رود. انتهای سوراخ پیچ نباید فاصله‌ای کمتر از 10 میلی‌متر با رویه سنگ داشته باشد. بخش مدفون شده پیچ در داخل پشت‌بند بتنی پیش‌ساخته نباید کمتر از 65 میلی‌متر باشد.
در نما، طول تمام پیچ‌ها باید حداکثر تا مجاورت شبکه میلگردهای بتن مسلح باشند.
تعداد مهارها باید حداقل دو عدد به ازای هر قطعه سنگ نما باشد. می‌توان از آزمایش مهار به روش آزمایش ASTM C1354 یا تحلیل خمشی قطعه سنگی برای تعیین تعداد مهارهای مورد نیاز استفاده کرد.
عمق فرورفتگی مناسب پیچ مهار در پشت سنگ 20 میلی‌متر است. دو سوراخ مقابل هم در پشت سنگ با زاویه 45 درجه نسبت به صفحه پشتی سنگ باید ایجاد شود. این سوراخ‌ها بسته به نوع آرایش سیم مفتولی متصل‌کننده دو مهار به هم، با زاویه‌ای به سمت همدیگر یا مخالف هم، ایجاد می‌گردند. پایه‌های مهارها در داخل سوراخ‌ها قرار می‌گیرد و شکل سیم مفتولی متصل‌کننده مهارها و خود مهارها باعث می‌شود که پایه‌ها درگیر بمانند. حداقل فاصله توصیه شده بین سطح زیرین سوراخ مهار و سطح روی سنگ، 10 میلی‌متر می‌باشد.
پانل پیش‌ساخته باید نسبت به قطعه سنگ نما سخت‌تر باشد تا تحت شرایط بارگذاری یکسان تغییر شکل کمتری بدهد. باید یک جداکننده بین سنگ نما و پشت بند پیش‌ساخته در نظر گرفته شود. به‌عنوان مثال استفاده از ورق پلی‌اتیلن برای عدم انتقال رطوبت توصیه می‌شود.
هنگامی که قطعه سنگ در موقعیت نهایی خود نصب می‌شود، مهارها باید نسبت به پشت سنگ دارای زاویه بین 30 تا 45 درجه باشند بدون آن که به سمت پایین قرار گیرند. مهارهای مجزا در داخل یک قطعه باید در جهت‌های مخالف هم قرار گیرند تا سنگ نما را به دیوار پشت بند پیش‌ساخته قفل کنند. در صورت امکان، جهت مهارها باید عمود بر بار ثقلی قرار گیرد. هنگام مهار سنگ‌های زیر طاق‌ها باید دقت زیادی شود تا اطمینان حاصل شود که همه مهارها درگیر شده‌اند و بارهای قائم و جانبی را به‌خوبی تحمل می‌کنند.
مهارهای سیمی
مهارهای سیمی به کار رفته روی قطعات سنگ قائم تنها به‌منظور تحمل بارهای جانبی در نظر گرفته می‌شوند. وزن قطعات سنگی قائم باید توسط لبه، نشیمن، شکاف ، سایبان یا لقمه پشتیبان به‌صورت جدا از گیره‌ها تحمل شود.
مهارهای سیمی همراه با ملات با پایه سیمان پرتلند می‌توانند جهت اتصال سنگ نما به دیوار پشت بند بتنی در جا یا پشت‌بند مصالح بنایی در سطوح خارجی استفاده شوند.
برخی سنگ‌ها به علت ملات یا اندود دچار لکه می‌شوند. سازگاری این ملات‌ها و اندودها، بست‌ها و مصالح سنگی قبل از نصب باید مورد بررسی قرار گیرد تا مانع از ایجاد لک گردد. همچنین، بررسی گردد که آیا مهارهای سیمی می‌توانند برای کاربرد مورد نظر استفاده گردند یا خیر.
مهارهای سیمی می‌توانند به لبه‌های قطعات سنگ نما قلاب گردند یا درون شیارهای متقاطع ایجاد شده در کنار یا پشت سنگ یا هر دو پیچیده شوند. حلقه کردن بسته‌ای سیمی درون سوراخ‌های متقاطع پشت سنگ این امکان را فراهم می‌کند که مهارها پنهان بمانند. مهارهای سیمی باید یا به‌صورت قلاب در دیوار پشتیبان مهار شوند یا به‌صورت مکانیکی در درون پشت‌بند بسته شوند تا در نتیجه بتوان به عملکرد به‌صورت بست کششی اعتماد کرد. به‌منظور انتقال نیروی فشاری لازم مابین سنگ و دیوار پشتیبان با ملات یا اندود پر شود. سوراخ‌های مهارها نیز باید با اپوکسی یا ملات با پایه سیمان پرتلند پر شود. می‌توان از اندود در کاربری‌های داخلی برای محکم نگه داشتن سیم در داخل سنگ استفاده کرد. سنگ و مهارهای سیمی قبل از گیرش محل‌های ملات یا اندود باید تنظیم شود.
تعداد سیم‌ها باید حداقل 2 و حداکثر 4 عدد برای هر قطعه سنگ نما باشد.
حداقل قطر توصیه شده برای سیم در نما در سطوح خارجی، 4 میلی‌متر و در نمای داخلی، 2 میلی‌متر است.
مهارهای سطحی برای نماهای موجود فاقد مهار
مهارهای سطحی اساسا از نوع پیچی بوده و کاربرد اصلی آنها به‌عنوان تقویت‌کننده برای سنگ‌هایی است که مهار آنها آسیب‌دیده یا نماهای اجراشده که در کل فاقد مهار بوده‌اند. در این حالت یک فرورفتگی روی سطح سنگ ایجاد می‌شود که روی فرورفتگی با یک صفحه تزئینی به‌صورت نمایان در رویه خارجی سنگ، پوشانده می‌شود. داخل فرورفتگی یک پیچ تعبیه می‌شود که سنگ نما را به دیوار پشت بند متصل می‌کند. پیچ باید به‌صورت باز شونده باشد که اتصال مناسب با دیوار پشت بند برقرار سازد.
نشریه پنجره ایرانیان-سال یازدهم-شماره 123-دی96
