سیستم­های سازه­ای ،ساختمان‌های بتن‌آرمه با شیوه قالب‌های تونلی

سیستم موسوم به تونلی، ‌یکی از روش‌های مورد استفاده برای اجرای ساختمان‌های با سیستم باربر دیوار و سقف بتنی است. ‌از آنجایی که اجرای قالب‌بندی سقف و دیوار به صورت سلولی و همزمان انجام می‌شود به نام تونلی مرسوم است. ‌در سیستم اجرای تونلی، دیوارها و سقف‌های بتن مسلح به صورت همزمان آرماتوربندی، ‌قالب‌بندی و بتن‌ریزی می‌شوند. این روش، ضمن افزایش سرعت وکیفیت اجرا، عملکرد سازه‌ای و رفتار لرزه‌ای مجموعه سازه را به لحاظ یکپارچگی اعضا و اتصالات آن‌ها به نحو چشمگیری بهبود می‌بخشد. قالب‌های مورد استفاده، به اندازه تقریبی ابعاد فضاها هستند. ‌برای قالب‌بندی یا قالب‌برداری، نیاز به تبدیل آن‌ها به ابعاد کوچک نیست و با همان ابعاد اولیه و به صورت یکپارچه از فضا خارج می‌شوند. ‌خروج قالب‌های تونلی، پس از بتن‌ریزی دیوار و سقف و گیرش اولیه بتن، ‌با فاصل دادن قالب‌ها از جدارهای بتن ریزی شده (قالب‌برداری) ‌و با حرکت افقی روی چرخ یا غلطک صورت می‌گیرد. جدارهایی که با استفاده از این روش اجرا می‌شوند جدارهای اصلی داخلی و بعضی جدارهای خارجی (جانبی)‌هستند.

سازه ساختمان‌های اجراشده با سیستم تونلی، ‌سازه‌ای نسبتا شناخته شده بوده و از دیدگاه عملکرد لرزه‌ای اشکال عمده‌ای ندارد. تجربه زلزله‌های گذشته رفتار مناسب سازه این ساختمانرها را نشان داده است. در ساختمان‌های اجرا شده با این روش، ‌در برخی موارد، ‌برای افزایش سهولت و سرعت اجرا، اجزای غیر سازه‌ای مانند دیوارهای جدا‌کننده، پله‌ها و پانل‌های نما به صورت پیش‌ساخته در نظر گرفته میرشوند و پس از تکمیل سازه اصلی، ‌به آن متصل می‌شوند. ‌که این امر در مورد سازه پله‌ها توصیه نمی‌شود.

با انجام مدیریت صحیح در اجرا وبا استفاده از فناوری‌های روز و به کارگیری تکنولوژی‌های جدید در تسریع گیرش و افزایش مقاومت بتن، ‌می‌توان سرعت اجرا را به‌طورچشمگیری افزایش داد. ‌هم اکنون، ‌با استفاده از روش تونلی، ‌انبوه‌سازان با برنامه‌ریزی اجرای یک طبقه در دو روز، ‌مجتمع‌های مسکونی بزرگ را می‌سازند. از معایب این روش، ‌محدودیت در طراحی فضاهای داخلی است و لازم است طراحی بر‌طبق محدودیت‌های اجرا در خصوص ابعاد قالب و قالب‌گذاری و به صورت مدولار انجام شود.

در ساختمان‌های اجرا به روش تونلی، ‌ابتدا آرماتوربندی و تعبیه مسیرهای تاسیسات مکانیکی و برقی در دیوارها انجام می‌شود و هم‌زمان با این اقدامات، ‌‌قالب‌بندی بازشوهای مورد نیاز برای تاسیسات و در و پنجره اجرا می‌شود. قالب‌های دو طرف دیوار را به صورت پشت به پشت، ‌قالب‌بندی می‌کنند و با قرار گرفتن قالب‌های متوالی در کنار هم، بدون قالب واسط سقفی یا همراه با آن، مجموعه قالب‌های دیوار و سقف را تشکیل می‌دهند. ‌در مرحله بعد، آرماتوبندی سقف و جاگذاری مسیرهای برق انجام می‌شود و قالب‌های برای خالی ماندن محل داکت‌ها و دیگر حفره‌های لازم در سقف نصب نمی‌شود. ‌در ادامه، ‌بتن‌ریزی سقف‌ها و دیوارها به صورت یکپارچه و در یک مرحله انجام می‌شود. ‌اجرای جدارهای بتنی پرداخت شده، نیاز به نازک‌کاری بر روی سطوح آن‌ها را برطرف می‌کند. این روش اجرا، ‌در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، ‌مورد ارزیابی قرار گرفته و کاربرد آن در حیطه الزامات ارائه شده، مجاز است.

شرط لازم در ساختمان‌های بتن‌آرمه با قالب‌ تونلی

1-مبانی کلی طراحی این سیستم مطابق با ساختمان‌های بتن‌آرمه از نوع دیوار باربر صورت گرفته و شیوه اجرای آن به روش قالب‌های تونلی انجام می‌شود.

2-اجرای این سیستم درکلیه پهنه‌های لرزه‌خیزی ایران (مطابق استاندارد 2800‌)حداکثر تا 15 طبقه یا 50 متر از ترازپایه بلا‌مانع است.

3- طرح لرزه‌ای و سازه‌ای براساس آخرین ویرایش استاندارد 2800 ایران و آئین‌نامه آبا( یا آئین‌نامه ACI 318-05 و ویرایش‌های بعد از آن) ‌‌انجام گیرد.

4- رعایت ضوابط مربوط به شکل‌پذیری متوسط و زیاد متناسب با لرزه‌خیزی مناطق مختلف ایران مطابق استاندارد 2800 الزامی است.

5- منظم بودن ساختمان در پلان و ارتفاع الزامی است.

6- بکارگیری حداکثر دهانه 5/5 متر برای سقف، حداکثر ارتفاع خالص 3 متر(بدون احتساب ضخامت سقف ) و حداقل ضخامت 15 سانتی‌متر برای دیوارهای هر طبقه در این سیستم مجاز است.

7- سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه‌ای در هر جهت باید حداقل 30% سطح زیر‌بنای طبقه باشد.

8- سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه‌ای یک جهت می‌بایست حداقل 80% جهت دیگر باشد.

9- رعایت حداقل مقاومت فشاری نمونه استوانه‌ای 25 مگاپاسکال برای بتن سازه‌ای و حداقل تنش تسلیم 400مگا‌پاسکال برای فولاد الزامی است.

10- در نظر گرفتن ملاحظات خاص در پلان معماری، ‌جهت بستن و باز نمودن قالب‌های تونلی ضروری است.

11- قالب‌برداری اجزاء سازه‌ای می‌بایستی مطابق با مبحث نهم مقررات ملی ساختمان صورت گیرد.

12- استفاده از مواد افزودنی شیمیایی‌‌ (روان‌کننده، فوق روان‌کننده و افزودنی‌های تسریع کننده گیرش بتن‌)‌‌باید مطابق با مقررات ملی ساختمان و یا سایر مراجع معتبر بین‌المللی بوده، ‌همچنین نوع و میزان مصرف آن‌ها بر‌مبنای مشخصات اجرایی و اقلیمی کشور انتخاب شود.

13- در شرایط اقلیمی مختلف‌، ‌باید تمهیدات لازم در طراحی و اجرای ساختمان‌ها در‌نظر گرفته شود.

14- طراحی و اجرای جزئیات مناسب در محل اتصال دیوارهای غیر‌سازه‌ای به منظور عدم مشارکت در سختی جانبی سازه الزامی است.

15- لحاظ نمودن جزئیات دقیق مسیر و محل نصب کلیه اقلام تاسیسات برقی و مکانیکی در مرحله طراحی و اجرا ضروری است.

16- در نظر گرفتن تمهیدات و تجهیزات لازم جهت اجرای بتن‌ریزی یکپارچه دیوارها و سقف در هر طبقه ضروری است.

17- تمهیدات لازم در اجرای نازک‌کاری و نماسازی بر روی سطوح بتنی، می‌بایستی در مراحل طراحی و اجرا در نظر گرفته شود.

18- عایقکاری حرارتی جداره‌های خارجی ساختمان مطابق الزامات مبحث 19 مقررات ملی ساختمان الزامی است.

19- رعایت مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در خصوص حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق و همچنین الزامات نشریه 444 مرکزتحقیقات ساختمان و مسکن مربوط به مقاومت جداره‌ها در مقابل حریق با در نظر گرفتن ابعاد ساختمان‌، ‌کاربری و وظیفه عملکر‌دی عنصر ساختمانی ضروری است.

20- صدابندی هوابرد جداکننده‌های بین واحدهای مستقل و پوسته خارجی ساختمان و صدابندی سقف بین طبقات می‌بایست مطابق مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان تامین شود.

نشریه پنجره ایرانیان، سال پنجم ، شماره 60 ، مهر ماه 1391