بازیگران اصلی بازار مسکن ۹۸

به گزارش دنیای‌ اقتصاد، بازار مسکن در سال جدید به دلیل جو روانی درونی و همچنین وزن متغیرهای اثرگذار بیرونی، شرایط خاصی را تجربه خواهد کرد. کارشناسان معتقدند «به‌جای فعالیت با چشم‌‌بسته در بازاری پیچیده»، می‌توان چشم‌انداز اوضاع این بازار را از طریق «بررسی مهم‌ترین عوامل بیرونی و درونی موثر بر متغیرهای ملکی» به شکل احتیاطی و در قالب سناریوهای مختلف تصویر کرد.

تصویر اولیه بازار مسکن ۹۸ با معرفی خط‌دهنده‌های رفتاری حوزه املاک در سال جاری از سوی صاحب‌نظران حوزه مسکن تشریح خواهد شد. معرفی متغیرهای اثرگذار بر تحولات بازار مسکن و طرح سناریوهای احتمالی درخصوص سرنوشت هرکدام از اجزای زیرمجموعه این بازار به‌نوعی به‌عنوان کارت ورود طیف‌های مختلف فعال در بازار ملک به‌خصوص متقاضیان مصرفی، متقاضیان سرمایه‌ای و فعالان اقتصادی حوزه مسکن اعم از سازندگان و سرمایه‌گذاران ساختمانی تلقی می‌شود. اطلاع از تصویر اولیه و سناریوهای احتمالی درخصوص سرنوشت بازار مسکن ۹۸ به‌ویژه منجر به اخذ تصمیم‌ مناسب از سوی طیف سرمایه‌گذار و همچنین ارائه واکنش مطلوب‌تر در مواجهه با تغییر و تحولات آنی این بخش از سوی تقاضای مصرفی بازار خواهد شد. این تصویر اولیه باهدف بررسی آینده احتمالی بازار ملک در سال ۹۸ در همایشی که در روز نهم اردیبهشت‌ماه با عنوان همایش «چشم‌انداز بازارها» از سوی «دنیای اقتصاد» برگزار خواهد شد، برای فعالان و علاقه‌مندان بازار ملک ترسیم و تشریح خواهد شد. در این همایش علاوه بر بازار مسکن سناریوهای احتمالی درخصوص تحولات پیش‌روی سایر بازارهای اقتصادی ازجمله بازار ارز، طلا، سرمایه، پول و... نیز هم‌زمان با تشریح پارامترهای اثرگذار بر این بازارها و تغییرات احتمالی پیش‌روی هرکدام از آن‌ها مطرح و شرح داده خواهد شد.

هرچند از دید بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران بازار مسکن به دلیل شرایط خاص و ویژه‌ سال جاری، امکان ارائه سناریوی قطعی درخصوص آینده بازار ملک در بخش‌های گوناگون اعم از معاملات خریدوفروش، ساخت‌وساز، سرمایه‌گذاری و... وجود ندارد اما پیش‌بینی احتمالات پیش‌روی این بازار با کسب اطلاع از متغیرهای درونی و بیرونی اثرگذار بر بازار ملک می‌تواند منجر به ایجاد یک تصویر اولیه و البته ضروری برای ورود به بازار و انجام هر نوع اقدام از سوی طیف‌های مختلف فعال در این بازار شود.

هم‌اکنون به‌واسطه شرایط خاص بازار مسکن و سایر بازارها، گروه قابل‌توجهی از متقاضیان ورود و فعالیت در این بازار در حاشیه آن در انتظار دستیابی به تصویری قابل‌اتکا از آینده این بازار قادر به تصمیم‌گیری درست درخصوص زمان ورود و نحوه فعالیت در بازار ملک نیستند؛ این در حالی است که دستیابی به این تصویر اولیه پس از اطلاع از عوامل موثر در شکل‌گیری تحولات بازار ملک در سال ۹۸ این گروه از متقاضیان را از حاشیه به متن بازار منتقل کرده و به آن‌ها قدرت تصمیم‌گیری خواهد داد. هرچند در شرایط فعلی به دلیل وجود شرایط نااطمینانی در بازار مسکن و سایر بازارها، ارائه تصویر قطعی از آینده پیش‌رو امکان‌پذیر نیست اما دستیابی به پیش‌بینی محتاطانه بازار به‌منظور ارائه محتمل‌ترین سناریوها و نزدیک‌ترین تصویر از آینده بازار مسکن به واقعیت، به‌واسطه شناسایی، معرفی، تشریح و بررسی مهم‌ترین متغیرها و پارامترهای موثر بر بازار مسکن در سال جاری امکان‌پذیر است. در صورت عدم دسترسی فعالان بازار به این سناریوهای محتمل، عملا امکان انتخاب، تصمیم‌گیری و واکنش به تغییرات آنی بازار وجود ندارد و ریسک تصمیم‌گیری و اقدام به بالاترین حد خود خواهد رسید.

همایش چشم‌انداز بازارها در سال ۹۸ باهدف ارائه این تصویر اولیه و طرح سناریوهای احتمالی درخصوص آینده پیش‌روی بازار و سایر بازارهای اقتصادی طراحی شده است. آنچه شرایط بازار مسکن در سال ۹۸ را خاص و ویژه کرده است به وضعیت سایر متغیرهای اثرگذار بر این بازار از بیرون بازار ملک (متغیرهای بیرونی) مربوط می‌شود؛ وجود انتظارات تورمی، عدم قطعیت در سایر بازارها، نوسانات پی‌درپی قیمتی در بازار ملک از ناحیه شوک‌های ارزی، شرایط ویژه سیاسی و بین‌المللی مرتبط با ایران و به‌تبع آن موضوع تحریم‌ها و سایر فاکتورهایی که به‌خصوص طی یک سال گذشته منجر به بروز نوسان و التهاب در بازار مسکن شد، آینده پیش‌روی بازار ملک را در شرایطی مه‌آلود قرار داده است؛ طوری که امکان اظهارنظر قطعی درباره سرنوشت آن عملا غیرممکن است؛ اما غیرممکن بودن ارائه تحلیل قطعی از آینده بازار مسکن به‌هیچ‌وجه به معنای غیرممکن بودن ترسیم تصویر احتمالی و طرح سناریوهای قابل تحقق در بازار ملک برای سال جاری نیست.

نکته دیگری که در این خصوص از اهمیت اساسی برخوردار است اینکه اگرچه در همه ادوار گذشته هر دو دسته تقاضای مصرفی و سرمایه‌ای در بازار مسکن حضور داشته‌اند که نحوه تصمیم‌گیری و واکنش آن‌ها در مواجهه با تحولات بازار مهم بوده است اما این حضور در سال جاری به دلیل خاص بودن شرایط بازار رنگ و لعاب متفاوت‌تری به خود گرفته و نحوه تصمیم‌گیری و واکنش هر دو دسته از این متقاضیان در بازار اهمیتی دوچندان یافته است. بخش عمده‌ای از هر دو گروه از این متقاضیان در شرایط فعلی به‌رغم نصف شدن قدرت خرید به‌واسطه جهش‌های پی‌در‌پی قیمت مسکن در سال ۹۷ هم‌اکنون در حاشیه بازار و در انتظار اخذ تصمیم‌ مناسب به‌واسطه اطلاع از یک تصویر قابل‌اتکا از آینده پیش‌روی بازار قرار دارند. ترس از التهاب بیشتر در بازار این گروه از متقاضیان را در وضعیت آماده‌باش برای ورود به بازار به‌محض به دست آوردن یک تصویر اولیه و قابل‌اتکا از آینده قرار داده است. از سوی دیگر موقعیت ویژه بازار مسکن ازاین‌جهت که هم از اقتصاد کلان تاثیر می‌پذیرد و هم بر وضعیت رشد اقتصادی اثرگذار است ضرورت به دست آوردن تصویر اولیه برای مواجهه درست‌ با تحولات آن را افزایش داده است.

تحولات بازار مسکن به نحو محسوس و قابل‌توجهی بر تولید و فعالیت‌های صنعتی در مقایسه با سایر بخش‌ها اثرگذار است؛ در صورت افزایش ساخت‌وساز و رونق در این بخش صنایع مرتبط با این بخش به‌خصوص در حوزه تولید مصالح و تجهیزات ساختمانی رونق یافته، فعال شده و سفارش کار گسترده در این حوزه بر رشد اقتصادی اثرگذار خواهد بود؛ این در حالی است که در حوزه معاملات مسکن نیز رونق در این بخش منجر به رونق در بخش‌های گوناگون ازجمله بازار کالاها، لوازم و تجهیزات خانگی و مرتبط خواهد شد؛ تحریک عرضه و رشد از این محل نیز بر رونق کسب‌وکار و فعالیت‌های اقتصادی و درنهایت رشد اقتصادی اثرگذار است. همچنین، این بخش از طریق بازار اجاره بر شاخص تورم عمومی با سهم حدود ۳۰ درصدی تاثیر گذار است و حدود ۵ درصد از ارزش‌افزوده و ۳۰ تا ۴۰ درصد از کل تشکیل سرمایه ناخالص کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

درواقع آگاهی از پارامترهای اثرگذار بر بازار مسکن و همچنین سناریوهای احتمالی پیش‌روی بازار در شرایط فعلی دست‌کم موردنیاز، مفید و ضروری برای سه طیف حاضر در بازار مسکن ازجمله متقاضیان انجام معاملات در بازار اعم از مصرفی و سرمایه‌ای، سرمایه‌گذاران ساختمانی و سازندگان و همچنین سیاست‌گذار حوزه مسکن است؛ همان‌گونه که گفته شد اطلاع از تصویر محتمل بازار مسکن برای خریدار به خرید موفق، سرمایه‌گذاران ساختمانی و سازندگان به اجرای پروژه‌های موفق و سیاست‌گذار بخش مسکن به طراحی و اجرای سیاست‌های بهینه، درست و موفق منجر خواهد شد. برای دستیابی به تصویر اولیه پیش‌روی بازار مسکن ۹۸ شناسایی، معرفی و تشریح دو گروه از عوامل موثر بر بازار مسکن اعم از متغیرهای درونی و بیرونی از اهمیت اساسی برخوردار است؛ تنها پس از شناخت و بررسی وضعیت هرکدام از این پارامترها می‌توان سناریوهای احتمالی پیش‌روی بازار مسکن را طراحی و ارائه کرد.

ازجمله مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر بازار مسکن در گروه مولفه‌های اثرگذار بیرونی تحولات نرخ ارز است؛ در سال ۹۷ به دنبال جهش‌ها و شوک‌های پی‌در‌پی نرخ ارز هم بازار ساخت‌وساز از ناحیه گران شدن، کمیاب و در برخی موارد نایاب شدن مصالح و تجهیزات ساختمانی، تحت تاثیر قرار گرفت و هم جو روانی بازار معاملات مسکن به‌شدت از این تحولات متاثر شد؛ به‌گونه‌ای که یکی از دلایل اصلی بروز شوک‌های قیمتی در بازار مسکن نوسانات نرخ ارز بود؛ رشد اقتصادی و قدرت خرید خانوار دومین مولفه بیرونی است که می‌تواند جهت و سمت‌وسوی بازار مسکن ۹۸ را تحت تاثیر خود قرار دهد؛ رشد اقتصادی بیشتر منجر به افزایش درآمدها و قدرت خرید خانوارها در بازارها ازجمله بازار مسکن می‌شود و برعکس؛ این در حالی است که تحولات بازار سرمایه و بازار پول نیز می‌تواند از ناحیه جذب سرمایه یا انتقال سرمایه از بازار مسکن موثر باشد؛ با جذاب‌تر شدن این بازارها برای سرمایه‌گذاری، سرمایه‌های سفته‌بازان از بازار مسکن به سمت این بازارها خارج خواهد شد و فضا برای تقاضای مصرفی مناسب‌‌سازی می‌شود.

در بخش متغیرهای درونی همچنین متغیرهایی همچون میزان عرضه و کیفیت عرضه واحدهای مسکونی می‌تواند از عوامل اثرگذار بر سمت‌وسوی بازار مسکن از درون این بازار باشد؛ میزان عرضه مسکن مطابق با آمارهای کشوری در سال‌های اخیر به دلیل رکود ساختمانی در هر سال، به‌اندازه نصف حداقل نیاز بازار مسکن به عرضه جدید بوده است؛ بر اساس طرح جامع مسکن سالانه دست‌کم به ۹۰۰ هزار واحد مسکونی جدید نیاز است این در حالی است که مطابق آمارهای ساخت‌وسازهای کشوری، در سال ۹۶ مجموعا ۳۲۶ هزار واحد مسکونی، در سال ۹۵ معادل ۳۳۰ هزار واحد و در سال ۹۴ معادل ۳۴۰ هزار واحد مسکونی در کشور پروانه ساختمانی دریافت کرده‌اند؛ این در حالی است که در دو فصل اول سال ۹۷ نیز مجموعا ۱۸۰ هزار واحد مسکونی پروانه دریافت کرده‌اند؛ این آمارها نشان می‌دهد که به لحاظ میزان عرضه جدید مسکن، کشور در وضعیت مطلوبی قرار ندارد؛ این در حالی است که کیفیت عرضه واحدها و تناسب آن‌ها با سطح تقاضای موجود همچون متراژ، هزینه ساخت‌وساز و مناطقی که ساخت‌وساز در آن‌ها انجام می‌شود نیز در تعیین جهت پیش‌روی بازار مهم و موثر است.

امکان‌پذیر بودن اجرای برنامه‌های طراحی شده برای تامین مسکن نیز از دیگر مولفه‌های اثرگذار بر سمت‌وسوی بازار است؛ هرچند مواردی که مطرح شد تنها صورت‌مسئله مربوط به پیش‌‌نیازهای ضروری برای ارائه تصویر اولیه از بازار مسکن است اما بناست در همایش چشم‌انداز بازارها در سال ۹۸ بازار مسکن از زوایای مختلف مورد بحث و بررسی قرار بگیرد؛ مواردی همچون چشم‌انداز بازار معاملات خرید و همچنین بازار ساخت‌وساز مسکن هم در تهران و هم در سایر شهرها، شرایط احتمالی بازار مسکن ۹۸ از بابت بروز رکود و همچنین عمق رکود و درجه‌بندی آن در سه شکل رکود خفیف، متوسط یا عمیق و همچنین چشم‌انداز قیمتی بازار مسکن در قالب سه سناریو مربوط به رشد قیمت واقعی (رشد قیمت اسمی بیش‌ازحد تورم)، کاهش قیمت واقعی (رشد قیمت اسمی کمتر از تورم) یا ثبات قیمت (رشد قیمت هم‌تراز با سطح تورم عمومی) از مواردی است که در این همایش می‌توان به آن پرداخت.

همچنین از دیگر محورهایی که در این همایش در ارتباط با شرایط پیش‌روی بازار مسکن قابل بحث و بررسی است به ارائه فهرستی از تحولاتی که منجر به اثرگذاری بر ابعاد مختلف بازار مسکن در سال ۹۷ شد و همچنین بررسی سیاست‌ها و برنامه‌های سیاست‌گذار حوزه مسکن و نظام بانکی و اثر آن بر تحولات بازار مسکن ۹۸ مربوط می‌شود. این همایش، نهم اردیبهشت‌ماه با عنوان «چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۸» برگزار می‌شود. علاقه‌مندان به شرکت در همایش می‌توانند برای ثبت‌نام و حضور، به آدرس http://events. den. ir مراجعه کنند یا با شماره تلفن ۸۷۷۶۲۳۵۰ (دبیرخانه همایش) تماس بگیرند.