برنامه‌‌های نامزدان ریاست‌جمهوری برای مسکن

به گزارش صما، اگرچه اشاره‌های سرانگشتی مسکنی نامزدها، بدون ارائه راهکارهای عملیاتی نمی‌تواند در حل و فیصله مشکلات مسکنی مانند بد مسکنی و نوسازی بافت‌های فرسوده اثرگذار باشد اما به نظر می‌رسد. اشاره این برنامه‌ها بتواند حس مطالبه گری مردم را در خصوص پیشنهادهای نامزدهای ریاست جمهوری را برانگیخته کند. به اعتقاد کارشناسان بزرگ‌ترین معضل کنونی مسکن در مواردی مانند بد مسکنی، تأمین مسکن برای دهک‌های پایین جامعه و نوسازی بافت‌های فرسوده نهادینه‌شده است. در خصوص تحلیل طرح‌های ارائه‌شده توسط نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به سراغ دو کارشناس رفتیم.

 صحبت‌های نامزدها بدون راهکار اثرگذار نیست

در این زمینه کارشناس ساخت‌وساز بابیان اینکه طبق نتایج حاصل از مطالعات سال 92 در وزارت راه و شهرسازی در کل کشور حدود 20 میلیون نفر در بدترین واحدهای مسکونی زیست می‌کنند گفت: در حال حاضر کمتر از نیمی از این جمعیت (حدود 9 میلیون نفر) در بافت‌های فرسوده، ساکن خانه‌های کلنگی و غیر مقاوم در برابر زلزله به سر می‌برند و مابقی (حدود 11 میلیون نفر)، در سکونتگاه‌های غیررسمی حاشیه شهرها ساکن هستند.

 حمیدرضا قاضی زاهدی بابیان مطلب فوق افزود: این مسئله باعث شد رئیس‌جمهور فعلی کشور به‌صورت بسیار هوشیارانه به این مسئله بپردازد. حسن روحانی در این مناظره با تأکید بر احترام به‌حق انتخاب متقاضیان مسکن، به‌صورت غیرمستقیم، پرهیز دولت مدنظر خود از مداخله مستقیم در خانه‌سازی را مطرح کرد و گفت که بنا دارد در صورت برنده شدن در انتخابات، طرح‌های نوسازی بافت فرسوده با اولویت خانه‌اولی‌ها را به اجرا دربیاورد.

 این کارشناس در خصوص یکی از سخنان روحانی مبنی بر عدم دخالت دولت در بحث مسکن‌سازی گفت: تاریخ به‌وضوح نشان داده زمانی که دولت به‌صورت جدی در مقوله مسکن ورود داشته نظارت‌های دقیق و استاندارد در مسکن‌سازی رخ نداده است؛ بنابراین این گفته روحانی نشان می‌دهد که دولت تنها به‌صورت ناظر می‌تواند در مقوله مشارکت داشته باشد. ورود انبوه‌سازان و بخش خصوصی می‌تواند در بهبود اوضاع بد مسکنی کشور مؤثر باشد.

 قاضی بابیان اینکه متأسفانه نامزدها تنها به‌صرف گفتن مشکلات در مقوله مسکن بسنده می‌کنند تأکید داشت: ارائه راهکار تیتروار مسئله‌های مهم مسکن را اصلاح نمی‌کند.

 وی گفت: نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 95، نشان می‌دهد حداقل یک‌چهارم جمعیت فعلی کشور که عمدتاً کم‌درآمدها طبقه‌بندی می‌شوند، در حال حاضر جامعه هدف دولت دوازدهم در تدوین برنامه‌های اولویت‌دار بخش مسکن به‌حساب می‌آیند. ضمن آنکه، آسیب‌های اجتماعی در محله‌های فرسوده و حاشیه شهرها نیز به‌نوعی، از وضعیت سکونتی ساکنان آنجا نشات می‌گیرد که برای رفع آن، اول باید چالش مسکن ساکنان حل شود.

 قاضی زاهدی گفت: حال‌آنکه ماده 59 قانون برنامه ششم، دولت را مکلف کرده از سال جاری به مدت 5 سال، سالانه حداقل 270 محله واقع در بافت‌های فرسوده سراسر کشور نوسازی شود و سالانه حداقل 150 هزار واحد مسکونی برای اقشار کم‌درآمد به شکل ساخت یا خرید، تأمین شود.

 این کارشناس ساخت‌وساز در خصوص معضل مسکن از نگاه محمدباقر قالیباف یکی دیگر از نامزدهای انتخاباتی دوره دوازدهم اصلاح بافت فرسوده است گفت: اگرچه این فرد نیز به‌هیچ‌عنوان راهکاری برای حل‌وفصل بافت‌های فرسوده ارائه نداد اما گزیده‌ای از صحبت‌های ایشان در تعیین تکلیف دولت‌ها برای نوسازی سالانه 10 درصد از بافت‌های فرسوده شهرها نهفته بود.

 قاضی بابیان اینکه محاسبات طرح جامع مسکن نشان می‌دهد حدود 5/ 2 میلیون خانوار کم‌درآمد در بافت‌های فرسوده سکونت دارند گفت: البته بخشی از 3/ 1 میلیون خانوار فاقد مسکن می‌تواند در همین محدوده بافت باشد. در این میان، مطابق مطالعات همین طرح، سالانه باید حداقل 900 هزار واحد مسکونی جدید در کشور ساخته شود که حدود 200 هزار واحد از آن‌ها باید به شکل تأمین مسکن اقشار خاص باشد.

 وی گفت: تمام صحبت‌های شخص روحانی و قالیباف جز مسائل مهم و حیاتی نجات‌بخش مسکن تلقی می‌شود اما آیا بدون ارائه راهکارهای علمی می‌توان این موضوع را حل کرد؟

 وی درنهایت گفت: برخی نامزدها درصد اجرای طرح‌های مشابه مسکن مهر هستند، برخی دیگر به عرضه مسکن اجاره‌ای اعتقاددارند و برخی نیز تسهیلات فعلی خرید مسکن را مناسب خانه‌دار شدن اقشار خاص عنوان کردند. به‌هرحال این معضلات فاکتورهای مهم حل معضلات مسکنی است اما اینکه چقدر دولت جدید بتواند این مسائل را ساخته‌وپرداخته کند مسئله بسیار مبهم است زیرا هیچ‌یک از کاندیدها نتوانسته‌اند پاسخ خوبی برای این مسائل ارائه دهند.

 تامین مالی طرح‌های مسکن اولویت اول مسکن

همچنین در این زمینه یک کارشناس ساخت‌وساز دیگر بابیان این‌که در مناظره جمعه گذشته صحبت‌های خوبی در خصوص پنج کلمه مهم در بین متقاضیان مسکن عنوان شد گفت: این مباحث شامل بافت فرسوده، خانه‌اولی‌ها، زوج‌های جوان، حمایت از کم‌درآمدها و وام خرید بود.

 ایمان رفیعی بابیان مطلب فوق افزود: تجربه طرح‌های تامین مسکن همه دولت‌های گذشته طرح‌هایی همچون واگذاری اراضی در اوایل انقلاب، اجاره به‌شرط تملیک، اجاره 5 ساله، مشارکت در ساخت روی زمین‌های دولتی و مسکن مهر نشان می‌دهد دولت دوازدهم برای جلوگیری از تکرار اشتباهات و نواقص فنی اقتصادی طرح‌های گذشته، لازم است برای تأمین مسکن اقشار خاص (کم‌درآمدها)، طرح جدید را با لحاظ نقاط قوت برخی سیاست‌های قبلی و فاکتورگیری از تجربه‌های اشکال‌دار پایه‌ریزی کند.

 وی بابیان اینکه به نظر می‌رسد موضوعات مسکنی ارائه‌شده توسط جهانگیری معاون اول ریاست جمهوری فعلی بیشتر از بقیه موضوعات اجرایی بود گفت: اسحاق جهانگیری در نظر دارد دو موضوع خانه‌های خالی و نیاز کم‌درآمدها را هم‌زمان جلو ببرد. طرح جهانگیری برای کم‌درآمدها، اجرای مصوبه اسفند سال گذشته هیات دولت با عنوان مسکن اجتماعی است که مطابق آن باید سالانه 100 هزار واحد مسکونی برای اقشار خاص، ساخته یا تامین شود.

 رفیعی در خصوص طرح ابراهیم رئیسی نیز گفت: رئیسی به‌شخصه به دنبال ادامه مسکن مهر است؛ اما این طرح در حالی ارائه می‌شود که بخش اعظمی از واحدهای مسکن مهر به دلیل نبود متقاضی و زیرساخت‌های حیاتی همچنان خالی از سکنه است بنابراین ادامه مسکن مهر با روند سال‌های پیش نه‌تنها نمی‌تواند مشکلات را حل کند بلکه بر تعداد خانه‌های خالی نیز اضافه می‌کند.

 وی گفت: رئیسی در مناظره، با تاکید بر تحویل سریع واحدهای باقی‌مانده مسکن مهر به 11 میلیون جوان در آستانه ازدواج اشاره کرد و معتقد بود برای این گروه لازم است تسهیلات اجاره مسکن در نظر گرفته شود ضمن آنکه عرضه کمتر از یک‌میلیون واحد مسکونی جدید در سال، باعث کسری و کمبود خواهد شد. حال اگر به این مباحث به‌صورت فنی و منطقی بنگریم خواهیم دید اکثر به قریب زوج‌های جوان به دلایلی مانند عدم ساخت‌وساز اصولی در مسکن مهر، عدم رعایت مبنای معماری اسلامی در این واحدها، نبود زیرساخت‌های جامع و کلان، نبود فضای سبز و آرامش، نبود مبنای اجتماعی و... راضی به خرید یا اجاره‌نشینی در این واحدها نیستند.

 این کارشناس ساخت‌وساز گفت: در حال حاضر بنده روزانه با انبوهی از زوج‌های جوان روبرو هستم که حاضرند دوسوم حقوق و درآمد ماهانه خود را اجاره بدهند اما ساکن مسکن مهر نشوند.

 وی در خصوص طرح مصطفی هاشمی‌طبا نیز گفت: کلیت طرح ایشان در عدم تناسب تسهیلات فعلی خرید مسکن و اقساط نهادینه‌شده بود حال‌آنکه باید بدانیم بیشتر بانک‌ها با فقر مالی شدیدی روبر شده و دارای بوروکراسی‌های سنگین اداری هستند. در حال حاضر کمبود منابع بانکی دامن بسیاری از بانک‌ها گرفته و بیشتر این بانک توانایی ارائه تسهیلات سنگین را ندارند. البته برخی از بانک‌ها نیز این منابع را تنها در اختیار افراد خاص و طبقه خاصی می‌گذارند. به‌هرحال نباید زوج‌های جوان را از همان ابتدای زندگی مشترک،‌ به پرداخت قسط وام آلوده کنیم.

 این کارشناس ساخت‌وساز با حمایت تمام‌قد از ادعای آخرین کاندیدا یعنی مصطفی میرسلیم گفت: یکی از بهترین و عملیاتی‌ترین موضوعات ارائه‌شده در خصوص مسکن استفاده از ظرفیت بالقوه خانه‌های خالی در مقوله مسکن اجاره‌ای بود. دولت و برخی از موسسه‌ها می‌توانند با تبدیل این خانه‌ها خالی به محل سکونت باری از دوش مستاجران بردارند. تجربه جهانی و الگوهای موفق طرح‌های تامین مسکن برای اقشار خاص نشان می‌دهد عرضه مسکن اجاره‌ای برای کم‌درآمدها، به‌مراتب دارای آثار مثبت و قدرت بازدهی بیشتر نسبت به عرضه مسکن ملکی است.

 وی درنهایت تاکید کرد: متاسفانه اولین و مهم‌ترین فاکتور فراموش‌شده توسط نامزدهای ریاست‌جمهوری فرمول مالی قابل‌اتکا، است وعده‌های تامین مسکن انبوه،‌ باید به‌گونه‌ای مطرح و تدوین شود که اولا منابع تامین تسهیلات ساخت، بدون وابستگی به خط اعتباری بانک مرکزی قابل تامین باشد تا به رشد شدید پایه پولی و تورم منجر نشود و دوم اینکه، زمان‌بندی و مراحل زمانی پرداخت تسهیلات باید طوری باشد که منجر به بازی سازنده در جریان اجرای پروژه نشود.