عملکرد بهتر دولت یازدهم در طرح ناخواسته مسکن مهر

به گزارش ایسنا، کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم تاکنون به‌جای ارائه برنامه راهبردی در بخش مسکن، بیشتر روی نقاط ضعف اقتصاد ازجمله معیشت و اشتغال دست گذاشته‌اند. بااین‌حال ابراهیم رئیسی در روزهای قبل دفاع نیم‌بندی از دیابتی‌ترین طرح دولت‌های نهم و دهم تحت عنوان مسکن مهر داشت تا نشان دهد به سبد رای خانواده‌های در انتظار مسکن مهر چشم دوخته است. او گفت به‌جای رفع مشکلات، مسکن مهر را تعطیل کردند. رئیسی در جریان مناظره‌ها نیز برنامه مشخصی درباره مسکن ارائه نکرد و بیشتر به توضیح واضحاتی همچون نیاز سالیانه کشور به یک‌میلیون مسکن پرداخت.

محمدباقر قالیباف هم که تا قبل از مناظره صحبت خاصی درباره مسکن ارائه نکرده بود، در جریان صحبت‌های خود درباره بحث مسکن در مناظره اول سعی کرد از گارد بسته خود درباره عدالت اجتماعی خارج نشود. صحبت مکرر شهردار تهران در خصوص ۹۶ درصد از مردم و مرتبط کردن آن با بحث مسکن حاکی از آن بود شهردار تهران قصد دارد آرای موسس مسکن مهر که رد صلاحیت شده را به‌سوی خود جلب کند؛ اما او نشان داد حداقل تاکنون برنامه خاصی برای تامین مسکن اقشار مختلف جامعه ترسیم نکرده است. قالیباف بدون اینکه به انتقادهای مکرر از تاثیر تراکم فروشی بر آلودگی هوای تهران و ترافیک یا تبدیل‌شدن پهنه سبز مناطق ۴ و ۲۲ به جنگل آهن داشته باشد، گفت: الان بیش از ۳ میلیون مسکن خالی در کشور داریم. چرا خالی است؟ کجاست؟ متعلق به چه کسانی است؟ بااین‌حال شهردار تهران نگفت که بخش قابل‌توجهی از ۴۹۰ هزار خانه خالی تهران همان خانه‌های لوکسی هستند که شهرداری مجوزش را به پولدارها داده تا از طریق فروش حق نفس کشیدن شهروندان به نفع شهرداری، باغات تهران را به آسمان‌خراش تبدیل کنند.

دست‌بسته دولت برای خروج از رکود

در سوی دیگر، روحانی و جهانگیری بیشتر سعی کردند از عملکرد دولت طی چهار سال گذشته در حوزه مسکن دفاع کنند. دولت تدبیر و امید میراث دار جهش ۳۰۰ درصدی قیمت مسکن از دولت‌های نهم و دهم است که به گفته کارشناسان درنتیجه دو رویکرد مسکن مهر و شهرفروشی طی یک دهه قبل از سال ۱۳۹۲ در کلان‌شهرها ایجاد شده است؛ بنابراین دولت اجبارا چهار سال گذشته را با رکود مسکن گذرانده و به دلیل تقاضای پایین نتوانسته به این بخش رونق ببخشد. تلاش‌های دولت برای هشت برابر کردن وام مسکن و تغییر رویکرد از لوکس سازی به نوسازی چینی‌جاهای فرسوده و حاشیه‌ای هم نتوانسته تاثیر چندانی در خروج از رکود مسکن ایجاد کند. بااین‌حال روحانی درباره عملکرد دولت بیان کرد: مسکن مهر با همه اشکالاتی که داشت این دولت خود را متعهد دید این پروژه را تکمیل کند و تقریبا تا پایان دولت تکمیل می‌شود؛ به‌جز حدود ۱۰۰ هزار واحدی که هیچ خریداری ندارد. او همچنین برنامه دولت را نوسازی عنوان و تاکید کرد: به‌جای مسکن مهر اگر چینی‌جاهای فرسوده تبدیل به خانه‌های نو می‌شد، می‌توانست تحول مثبتی را به وجود بیاورد.

اسحاق جهانگیری نیز بیان کرد: متاسفانه به دلیل دلالی شدن مسکن، امروز با تعداد قابل‌توجهی مسکن خالی مواجهیم که در محاسبه‌ای بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود که سرمایه کشور راکد مانده است. او افزود: در دولت یازدهم چند اولویت برای مسکن گذاشته‌ایم که یکی مسکن اجتماعی برای گروه‌های کم‌درآمد است. موضوع دیگر پرداخت یارانه و نوسازی سالیانه ۲۰۰ هزار مسکن روستایی است. همچنین سقف تسهیلات مسکن برای زوجه‌ای جوان به ۱۶۰ میلیون تومان افزایش یافته است.

مصطفی میرسلیم هم با طرح سوالاتی ظاهرا منتظر بود ببیند پنج کاندیدای دیگر چه برنامه‌ای در حوزه مسکن دارند. او از هاشمی طبا پرسید: اساسا شما مسکن ارزان را چگونه می‌بینید؟ چرا به موضوع اشاره نمی‌کنید؟ باید قائل باشیم به زمین گران یا دولت باید زمین را رایگان کند؟ او بیان کرد: شما چه تجربه‌ای دارید از سایر کشورها که برای کشور ایران قابل‌استفاده باشد؟ میرسلیم این را هم گفت که باید راهکاری ارائه شود تا سرمایه‌گذاری‌ها در خانه‌های مجلل را به ساختمان‌های ارزان مناسب برای زوجه‌ای جوان اختصاص دهیم.

امکان خرید مسکن فراهم است

شاید کلیدی‌ترین نکته درباره مسکن از زبان سید مصطفی هاشمی طبا شنیده شد که گفت: تامین مسکن بدون توجه به ابعاد مختلف ایجاد سرمایه‌گذاری برای صنعت، کشاورزی و خدمات امکان‌پذیر نیست. اگر زوجی شغل و درآمد داشته باشند می‌توانند وام‌های مسکن را پرداخت کنند. او ادامه داد: هم‌اکنون در برخی نقاط، مسکن در حدود متری ۱.۳ و ۱.۵ میلیون تومان در هر مترمربع با مساحت حدود ۶۰ تا ۷۰ متر قابل‌خرید است. امروزه با توجه به پرداخت وام از سوی بانک‌ها حداقل در اطراف شهرهای بزرگ با توجه به رکود بخش مسکن امکان خریداری وجود دارد.

هاشمی طبا این را هم گفت که دغدغه مسکن، خوردوخوراک و حاشیه‌نشین‌ها و مسائل دیگر مطرح می‌شود و همه این فلشها به سمت دولت می‌رود. گفتن اینکه دولت این کار یا آن کار را انجام دهد ساده است. دولت‌های جمهوری اسلامی خدمات بزرگی ارائه دادند. شبکه برق، شبکه آب، گاز، سوخت‌رسانی و امنیت مهم است اما بعضی وقت‌ها همه ما که عضو نظام و علاقه‌مند نظام هستیم جزو اپوزیسیون قرار می‌گیریم و می‌خواهیم خودمان را توجیه کنیم.

 ۹ برابر شدن قیمت ساختمان با اجرای مسکن مهر

اما جدا از کاندیداهای ریاست جمهوری، یکی از افرادی که مشکلات مسکن مهر را با تمام وجود لمس کرده، وزیر راه و شهرسازی است. عباس آخوندی که همواره طی چهار سال گذشته درگیر مصائب مسکن مهر بوده این طرح را با عناوینی همچون اقتصاد برانداز شلخته و مزخرف مورد انتقاد قرار داده است. بااین‌حال او سعی کرده به تعهدات دولت در قبال این طرح عمل کند اما پروژه جدیدی را تعریف نکرد.

وزیر راه و شهرسازی درباره این طرح می‌گوید: اجرای مسکن مهر قیمت زمین را ۹ برابر و قیمت ساختمان را شش برابر کرد. به گفته آخوندی سازمان بازرسی در دولت قبل گزارش داد، اغلب واحدهای تحویل داده‌شده به متقاضیان تکمیل نبوده‌اند. او انتقاد به مسکن مهر را بی‌احترامی به ساکنان آن ندانست و افزود: معتقدم باید حقوق شهروندی و عزت مردم رعایت شود.

رئیس انجمن انبوه‌سازان: ادامه مسکن مهر اصولی نبود

اما برای اینکه درباره وضعیت ایجاد شده توسط طرح مسکن مهر به اطلاعات کامل‌تری برسیم پس از انجام مناظره با رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران گفت‌وگو کردیم. حسن محتشم، امکان ادامه طرح مسکن مهر با رویکرد سابق را غیراصولی دانست؛ زیرا به گفته وی شروع این طرح عظیم ملی نیاز به بررسی کار کارشناسی بیشتری داشت که انجام نشده بود.

رئیس انبوه‌سازان تهران که قاعدتا باید از زاویه ساخت‌وساز، طرفدار مسکن مهر باشد گفت: با توجه به سیاست دولت مبنی بر کنترل تورم حدود ۴۰ درصدی ناشی از ورود حجم نقدینگی معادل ۴۲ هزار میلیارد تومان از طریق بانک مرکزی و جانمایی نامناسب مسکن مهر، ادامه روند دولت گذشته توسط دولت فعلی منطقی به نظر نمی‌رسید.

او خاطرنشان کرد: دولت قبل می‌خواست سالیانه یک‌میلیون مسکن مهر بسازد. برنامه این طرح در سال ۱۳۸۳ ریخته شد و سال ۱۳۸۴ آن را به تعاونی‌ها سپردند اما عملا به دلیل ساختار نامناسب مدیریتی از کارایی لازم برخوردار نشد. لذا با استفاده از سایر نیروهای اجرایی در امر ساخت‌وساز اجرای طرح عملی شد و از آن زمان به بعد با توجه به تزریق پول پرقدرت، قیمت مسکن سیر صعودی به خود گرفت؛ به‌طوری‌که در سال ۱۳۹۲ رشدی حدود ۳۰۰ درصد نسبت به سال ۱۳۸۴ را شاهد بودیم.

محتشم بابیان اینکه تصدی‌گری دولت در این طرح اشتباه بود، افزود: قرار بود سالیانه یک‌میلیون مسکن بسازند ولی عملا تا پایان سال ۱۳۸۸ کل قراردادهای بسته‌شده حدود ۲.۲ میلیون واحد بود که هنوز بخشی از آن در حال تکمیل شدن است و حداقل تا پایان امسال ادامه خواهد داشت که این تاخیر در ساخت ناشی از ورود دولت در تصدی‌گری است.

رئیس انجمن انبوه‌سازان گفت: اشتباه دوم این بود که بدون مطالعه و در نظر گرفتن زیرساخت‌ها و نقاط مورد نیاز متقاضیان اقدام به ساخت‌وساز کردند. به همین دلیل امسال که سال ۱۳۹۶ است بعضی از پروژه‌های مسکن مهر به دلیل عدم امکانات زیربنایی و روبنایی امکان بهره‌برداری از آن‌ها فراهم نیست.

سهم ۵۵ درصدی دولت یازدهم از واحدهای تحویل‌شده مسکن مهر

از سوی دیگر بنا بر اعلام قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور مسکن مهر، در دولت‌های نهم و دهم، از یک‌میلیون واحد تعداد ۶۹۰ هزار واحد تحویل شد، درحالی‌که طی دوران خدمتی دولت یازدهم، حدود ۸۴۰ هزار واحد تحویل و ۸۲۰ هزار واحد در این دولت سند گرفته و بدین ترتیب سهم دولت یازدهم ۵۵ درصد از کل واحدهای افتتاح شده است.

با این حساب دولت یازدهم باوجود اینکه اعتقادی به مسکن مهر ندارد در انجام تعهدات، گوی سبقت را از موسسان این طرح ربود و ۸۴۰ هزار واحد را تحویل داد. تاکنون یک‌میلیون و ۵۳۰ هزار تحویل‌شده، یک‌میلیون و ۸۰۵ هزار واحد مسکن مهر افتتاح شده، یک‌میلیون و ۹۳۰ هزار واحد به اتمام رسیده و ۲۷۴ هزار واحد باقی مانده است. از واحدهای باقی‌مانده ۱۶۰ هزار مورد دارای معارض یا فاقد متقاضی است که بر اساس مصوبه‌های اخیر، دولت برای بازگشت منابع مالی آن‌ها را در اختیار شرکت‌ها یا بخش‌های خصوصی قرار می‌دهد.

در این شرایط دستاویز قرار دادن طرح مسکن مهر برای حمله به دولت بیش از آنکه برای کاندیداهای رقیب دولت رای ساز باشد نشان از عدم مطالعه کافی آنها درباره ابعاد، آمار و چالش‌های مسکن مهر دارد؛ زیرا ادامه این طرح به اذعان بسیاری از کارشناسان نه‌تنها به نفع اقشار بدمسکن و فاقد مسکن نیست بلکه می‌تواند به رشد قیمت بینجامد و فاصله قدرت خرید دهک‌های پایین با مسکن را بیش‌ازپیش افزایش دهد؛ بنابراین کاندیداها که از هوش سیاسی برخوردار هستند می‌دانند ورود به آمار و ارقام مسکن مهر بهانه‌ خوبی برای تحت‌فشار قرار دادن دولت نیست.