رنسانس صنعتی آلومرول در سرزمین آلومینیوم

پنجره ایرانیان: امروز چهارشنبه 14 مهرماه 95 است. بااینکه نیمی از نخستین ماه پاییز گذشته است هوای اراک چندان پاییزی نیست و به نظر می‌رسد کارخانه آلومرول اراک هم روزی عادی مثل تمامی روزهای دیگر سال را پشت سر می‌گذارد. شاید برای دیگران این روز هم روزی معمولی مانند دیگر روزهای سال باشد اما برای ما که قصد دیدن یکی از قدیمی‏‌ترین کارخانه‌‏های آلومینیوم ایران در اراک راداریم، قطعا روز متفاوتی خواهد بود. نزدیک به نیم‌قرن از شروع فعالیت این کارخانه نسبتا بزرگ در حاشیه شهری که به قطب آلومینیوم کشور معروف است، می‌گذرد. بااین‌حال، این قطب آلومینیوم کشور در سال‏‌های اخیر با مدیریت توانمند یکی از نوابغ صنعت کشورمان، محسن محمدی، روزهای متفاوتی را سپری می‏‌کند. ایشان توانسته‌‏اند در این چند سال مدیریت خود، این کارخانه عظیم را به جایگاهی دست‌نیافتنی در صنعت آلومینیوم کشورمان برساند.

برای مشاهده فایل پی دی اف کلیک کنید.

به‏‌هرحال، در این روزهای اوج آلومرول نیز مانند تمام این چهل سال، کارگران زحمتکش کارخانه از گوشه و کنار شهر، خودشان را به ساختمان‌ها و سوله‌های کارخانه که رنگ و بویی از معماری صنعتی سال‌های قبل از انقلاب دارند می‌رسانند تا پای کوره‌ها و دیگ‌های بزرگ، عرق بریزند و باهنر و تلاش خود، فلز سخت را به محصولاتی زیبا و کاربردی تبدیل کنند. آلومینیوم پس از فولاد، بیشترین تولید و مصرف را در جهان دارد و میزان مصرف آن به‌تنهایی از مجموع فلزات غیر آهنی دیگر بیشتر است به‌گونه‌ای که آن را فلز قرن 21 نامیده‌اند. فلز قرن 21 سابقه‌ای طولانی در صنعت کشور دارد و از احداث اولین کارخانه آن در اراک بیش از 50 سال می‌گذرد.

بااین‌حال نخستین نمایشگاه تخصصی صنعت آلومینیوم کشور با نیم‌قرن تاخیر از 13 تا 17 مهرماه 95 در اراک برگزار شد و نشریه پنجره ایرانیان نیزمانند دیگر نمایشگاه‌های مرتبط با صنعت در و پنجره در این نمایشگاه حضور داشت. ما گروه خبری به همراه مدیریت نشریه که در روزهای برپایی این نمایشگاه در اراک حضور داشتیم ،تلاش کردیم تا از حضورمان در مهد آلومینیوم کشور استفاده بیشتری ببریم و ضمن بازدید از کارخانه‌های بزرگ شهر، گزارشی برای خوانندگان نشریه تهیه کنیم.

برای رفتن به کارخانه آلومرول با آقای مهندس حامد ایمانی راد، مدیر تولید این کارخانه هماهنگی‌های لازم صورت گرفته بود. ساختمان فعلی کارخانه در بافت شهر و در حاشیه جنوب شرقی آن قرار دارد. برای رسیدن به کارخانه مسیر اتوبان تهران ـ اراک به سمت شهر را طی کردیم و وارد بزرگراه آیت‌الله اراکی شدیم. در میانه بزرگراه و در حاشیه جاده، تابلوها و سردر آبی‌رنگ کارخانه نمایان شد. بعد از ورود به کارخانه، همراه مهندس ایمانی راد از بخش‌های مختلف کارخانه دیدن کردیم و در طول بازدید از توضیحات مفصل و مفیدشان نیز بهره بردیم.

مهندس حامد ایمانی راد، مدیر تولید مجموعه آلومرول که با تسلط و هیجان خاصی درباره موضوعات موردبحث توضیح می‌داد، صحبت‌هایش را این‌گونه آغاز کرد: «صنایع آلومرول نوین و صنایع آلومینیوم پردیس متشکل از 8 واحد تولیدی و یک شرکت بازرگانی فعال، در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکننده انواع مقاطع آلومینیومی با کاربرد ساختمانی و صنعتی همراه با خدمات رنگ پودری و آنادایزینگ و همچنین انواع شمش و بیلت آلیاژی آلومینیوم در کشور است. مجموعه صنایع آلومینیوم پردیس در سال 1376 و با راه‌اندازی شرکت آلومینیوم تابنده در شهرک صنعتی قطب اراک تاسیس شد. پس‌ازآن و در راستای گسترش فعالیت تولیدی و تامین نیاز بازار، طی سال‌های 1381 تا 1392، دیگر اعضاء این هولدینگ شامل شرکت‌های رنگین‌ سرام، فرگداز، کیمیا گستر عرفان، کیمیا پوشش‌ پردیس، روان‏گداز پردیس، تابان پروفیل پردیس و مدبر تجارت آریا تاسیس و راه‌اندازی شدند. از سوی دیگر، در سال 1386 و در راستای اجرا سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی، کارخانه آلومرول، یکی از مجموعه‌های صنعتی باسابقه و خوش‌نام کشور در زمینه تولید مقاطع آلومینیومی، به بخش خصوصی واگذار و توسط محسن محمدی، مدیریت صنایع آلومینیوم پردیس خریداری شد تا مجموعه بزرگ "صنایع آلومرول نوین" فصل تازه‌ای از فعالیت‌هایش را آغاز کند. »

توضیحات ابتدایی که مهندس ایمانی راد در خصوص صنایع آلومینیوم پردیس و کارخانه آلومرول ارائه داد ما را ترغیب کرد تا درباره پیشینه تاریخی کارخانه آلومرول بیشتر بدانیم. وی در ادامه توضیحاتش درباره کارخانه افزود: «کارخانه آلومرول در سال 1354 در زمینی به وسعت 21 هکتار احداث شد. این کارخانه که از اولین کارخانه‌های آلومینیوم ایران و شهر اراک بود بعد از انقلاب به بنیاد 15 خرداد واگذار شد. در سال‌های بعد از انقلاب به دلیل جنگ، تحریم و مسائل مختلفی که وجود داشت فعالیت کارخانه به کمترین میزان ظرفیتش رسیده و در برخی بخش‌ها به‌کلی تعطیل‌شده بود. صنایع آلومینیوم پردیس و مدیریت این مجموعه که تجربه کافی و سابقه درخشانی در صنعت آلومینیوم داشتند تصمیم گرفتند کارخانه آلومرول را در قالب اصل 44 قانون اساسی و برنامه خصوصی‌سازی خریداری کرده و به مجموعه خود اضافه کنند. با توجه به توقف فعالیت‌های تولیدی در بخش‌های مختلف کارخانه که شامل واحدهای ریخته‌گری، اکستروژن، آنادایزینگ و قالب‌سازی می‌شد، بلافاصله پس از واگذاری، عملیات راه‌اندازی و به‌روزرسانی ماشین‌آلات تولیدی آغاز و در واپسین روزهای سال 1386 چرخه تولید یک‌بار دیگر در کارخانه آلومرول که اینک بانام شرکت صنایع آلومرول نوین خوانده می‌شود به گردش درآمد. این واحد تولیدی هم‌اینک با تمام ظرفیت به‌صورت 24 ساعته، در دو نوبت 12 ساعته و با 650 نفر نیرو در حال فعالیت و تولید محصولات مختلف، حتی در ایام تعطیل است. »

مهندس ایمانی راد واگذاری مجموعه آلومرول به بخش خصوصی را ازجمله موفق‌ترین پروژه‌های واگذارشده در راستای اجرای سیاست خصوصی‌سازی اصل 44 قانون اساسی دانست و گفت: «هم‌اینک در شرکت صنایع آلومرول نوین ضمن راه‌اندازی و بهره‌گیری از امکانات و تجهیزات قبل، بخش بیلت سازی و ریخته‌گری کارخانه با ظرفیت 120 تن روزانه، واحد ساخت قالب‌های اکستروژن که در سال گذشته با انتقال تکنولوژی مدرن روز اروپا بازسازی‌شده است، واحد اکستروژن شامل 18 پرس اکستروژن، واحد عملیات حرارتی سلوشن و ایجینگ، بخش عملیات پوشش سطحی با 4 واحد رنگ الکترواستاتیک و 2 واحد آنادایزینگ و واحد تولید آلومینیوم دکورال با طرح‌های مختلف و همچنین دستگاه‌های مختلف پولیش و براش در کارخانه فعالیت دارند. این واحد طی سال‌های 1387، 1391، 1392 و 1393 به‌عنوان واحد نمونه صنعتی استان انتخاب گردید، ضمن ‌اینکه شرکت کیمیا گستر عرفان و شرکت روان‌ گداز پردیس، دیگر اعضاء مجموعه نیز به ترتیب در سال‌های 1390 و 1392 به این افتخار نائل شده‌اند .»

مدیر تولید کارخانه آلومرول درباره امکانات و محصولات این مجموعه افزود:«این کارخانه با در اختیار داشتن ماشین‌آلات پیشرفته، دستگاه‌های مدرن و امکانات منحصربه‌فرد نظیر پرس‌های اکستروژن خودکار و مجهز به کوره‌های پیش گرم، تجهیزات کامل و مدرن آزمایشگاهی متالوژی و سایر دستگاه‌های جانبی دیگر، امکان تولید انواع محصولات از آلیاژهای مختلف آلومینیوم مورداستفاده در صنایع مختلف را دارد. محصولات شرکت صنایع آلومرول نوین در صنایع مختلفی مثل خودرو، دکوراسیون و تزئینات داخلی، سیستم‌های حرارتی و برودتی خانگی و صنعتی، روشنایی خانگی و خیابانی، برق، حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی، تجهیزات صنعتی و ساختمانی، تجهیزات ورزشی، تجهیزات پالایشگاهی و پتروشیمی، لوازم‌خانگی و تجهیزات پزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد.» 

درحالی‌که از میان سوله‌های بزرگ و پرسروصدای کارخانه می‌گذشتیم و ستون‌های سفیدرنگ دود بلند شده از کوره‌ها را نظاره می‌کردیم، به فکر مسئله استقرار کارخانه‌های بزرگ در بافت شهر و لزوم خارج کردن صنایع از شهرها افتادیم و از مهندس ایمانی راد دراین‌باره پرسیدیم. مهندس ایمانی راد گفت: «البته در زمان احداث کارخانه، بافت شهری کوچک‌تر بود و تا اینجا فاصله زیادی داشت. ولی به‌مرورزمان و با گسترش ابعاد شهر اراک، در حال حاضر کارخانه آلومرول در بافت شهری قرارگرفته است و بنا بر قانونی که در این خصوص تصویب‌شده مبنی بر این‌که مجموعه‌های بزرگ تولیدی و صنعتی باید از حوزه شهری خارج شوند؛ بر همین اساس در سال‌های گذشته زمینی به وسعت 40 هکتار در شهرک صنعتی شماره دو اراک(خیرآباد) خریداری‌شده و قرار است در این زمین طرح بزرگی به نام شهر آلومینیوم اجرا شود. در این شهر صنعتی تمامی مراحل تولید آلومینیوم از صفرتا صد به‌وسیله دستگاه‌های مدرن این صنعت که از کشورهای ایتالیا و کره خریداری‌شده‌اند، انجام می‌گیرد.» 

وقتی با خوشحالی از انجام چنین طرح بزرگی از میزان پیشرفت این طرح پرسیدیم، ایمانی راد گفت: «خوشبختانه با تاکیدی که مدیریت مجموعه بر انجام هر چه سریع‌تر کاردارند، این طرح پیشروی خوبی داشته و هم‌اکنون تعدادی از سوله‌های اصلی مجموعه آماده و تجهیز شده است. درمجموع، شهر آلومینیوم مجموعه بزرگ و قابل‌توجهی است که امیدوار هستیم فاز اول و دوم این مجموعه در سال 96 افتتاح شود و نهایتا ظرف دو تا سه سال آینده مجموعه آلومرول به شکل کامل به آنجا منتقل شود و تمامی مجموعه به بهره‌برداری برسد. اشتغال‌زایی که این مجموعه به شکل مستقیم به وجود خواهد آورد در حدود هزار نفر خواهد بود که رقم قابل‌توجهی است. »

مهندس ایمانی راد با اشاره به این‌که بخش اصلی مجموعه در زمینی به وسعت 30 هکتار در حال اجرا است، افزود :«در این بخش، عملیات تولید آلومینیوم شامل، ریخته‌گری، اکستروژن، عملیات حرارتی، قالب‌سازی، فوژ، نورد، پوشش سطحی آنادایزینگ و... با دستگاه‌های مدرن و به‌روز این صنعت انجام می‌گیرد. نکته جالبی که لازم است به آن اشاره‌کنم این است که بخش مهندسی و ساخت آلومرول مشابه تمامی دستگاه‌هایی را که از خارج وارد کردیم با انجام عملیات مهندسی معکوس، در مجموعه ساخته‌اند که این موضوع کمک بزرگی به مجموعه کرده است. کارگاه ریخته‌گری مجموعه با ظرفیت تولید 300 تن بیلت در روز که در فاز اول خود‌ با 150 تن ظرفیت روزانه، تمامی کوره‌ها، دستگاه‌ها و ماشین‌آلات آن از یک شرکت معتبر کره‌ای خریداری‌شده و فقط ساخت سوله مانده است. در بخش پرس‌های اکستروژن در حال مذاکره برای خرید دو پرس با تناژ 7000 تن و 2000 تن و همچنین انتقال پرس‌های موجود هستیم. سوله‌های این بخش هم 50 درصد پیشرفت داشته‌اند. در بخش پوشش‌های سطحی که عمده‌ترین نقطه‌ضعف در صنعت آلومینیوم کشور است در حال مذاکره برای خرید دستگاه‌های مدرن و مکانیزه با ظرفیت روزانه 60 تن آنادایز مقاطع آلومینیوم هستیم. »

ایمانی راد از بازیافت به‌عنوان بخش مغفول مانده در صنعت آلومینیوم یادکرد و افزود: «قسمت بزرگی از این مجموعه تحت عنوان شرکت روان گداز پردیس، قرار است به بخش بازیافت آلومینیوم اختصاص یابد. این طرح که تمامی مذاکرات، خرید دستگاه‌ها و مراحل اولیه واصلی آن انجام‌گرفته در زمینی به وسعت 10 هکتار در حال اجراست. »

مهندس ایمانی راد با اشاره به این‌که 50 درصد از تولیدات آلومرول به محصولات مربوط به صنعت ساختمان اختصاص دارد و با برند آکرول وارد بازار می‌شود، اظهار کرد : «بیلت‌های مجموعه آلومرول جزو باکیفیت‌ترین محصولات تولید داخل است، چراکه از بهترین مواد اولیه استفاده می‌کند و تعدادی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولید محصولات آلومینیوم، بیلت مورداستفاده‌شان را از آلومرول تهیه می‌کنند. چند عامل در کیفیت بالای بیلت‌‌های این مجموعه تاثیر دارند که این عوامل شامل، استفاده از مواد اولیه مناسب و استاندارد، پرس‌ها و تجهیزات مختلف، قالب‌های مناسب اکستروژن، مواد شیمیایی آنادایز باکیفیت، پوشش‌ها و رنگ‌های خارجی بسیار باکیفیت، دستگاه کنترل کیفیت و نیروی متخصص و فعال است.»

مهندس ایمانی راد تولیدات بخش ساختمان مجموعه آلومرول با برند آکرول را از نقاط مثبت و قابل‌توجه این مجموعه برشمرد و گفت : «در زمینه تولید مقاطع آلومینیوم ساختمانی و محصولاتی مانند در و پنجره و نما در سال‌های اخیر قدم‌های خوبی برداشته‌ایم ولی هنوز نسبت به کشورهای دیگر خیلی عقب هستیم.

 به‌عنوان‌مثال کشور ترکیه که همسایه ماست، با توجه به انتقال تکنولوژی که از کشورهای جهان اول داشت به رشد خوبی دست پیداکرده است. ما می‌توانیم یک سری الگوبرداری‌هایی از این کشور داشته باشیم چون هزینه انتقال تکنولوژی از ترکیه نسبت به کشورهای جهان اول برای ما کمتر است و راحت‌تر می‌توانیم این کار را انجام دهیم. استفاده از دستگاه‌های مونتاژ و منسوخ شدن سیستم‌های سنتی که هنوز در برخی کارگاه‌ها رواج دارد و همچنین به‌کارگیری مقاطع جدید نرمال، ترمال بریک و... می‌تواند زمینه را برای شکوفایی و رشد بیشتر این بخش فراهم کند. درمجموع، ما در بحث تولید و مونتاژ در بخش ساختمان تجهیز چندان مناسبی نداشتیم که اگر اعتباری اختصاص داده شود و مجموعه‌ها از فرم سنتی به مدرن تغییر پیدا کنند شاید بتوانیم در آینده نزدیک شاهد پیشرفت‌هایی در این زمینه باشیم. »

  مدیر تولید مجموعه آلومرول درباره رقابت آلومینیوم با دیگر مواد اولیه مورداستفاده در بازار محصولات ساختمانی، بیان کرد»: هرچند در سال‌های اخیر صنوف دیگر توانستند گوی سبقت را از آلومینیوم بربایند اما به دلیل سیاست‌های اشتباه و مهم‌تر از همه استفاده از مواد اولیه نامرغوب نتوانستند این برتری را حفظ کنند و نارضایتی‌های زیادی به وجود آمد. کشور ما دارای یک اقلیم متغیر و ناپایدار آب و هوایی است به همین دلیل فضا مکررا دچار تغییر می‌شود و هم‌اکنون فضا برای پروفیل آلومینیوم مهیاست تا با یک سری تمهیدات و تغییرات، بازار را در اختیار بگیرد.

 آلومینیوم یک فلز است و ارزش‌افزوده دارد، ضمن این‌که با فناوری‌های جدیدی مانند آنادایزینگ که مکان پوشش‌های سطحی و رنگ‌آمیزی‌های متنوعی را برای آلومینیوم به وجود آورده است، قابلیت استفاده از این فلز در مناطقی که رطوبت هوا بالاست نیز مهیا شده است، به همین دلایل زمینه برای اوج گرفتن دوباره استفاده از آلومینیوم در صنعت ساختمان فراهم است. «

 مهندس ایمانی راد در پایان، ضمن اشاره به لزوم توجه جدی به امر صادرات و حضور در بازارهای جهانی، عنوان کرد: «وقتی در بازارهای خارجی وارد شدیم ازنظر کیفیت کمبودی نسبت به رقبایی مانند چین، ترکیه و روسیه نداشتیم بلکه به دلیل بالا بودن قیمت مواد اولیه یا همان شمش آلومینیوم در کشور، یک مقدار رقابت با سایر کشورها به‌ویژه کشورهای مشترک‌المنافع برای ما سخت بود که البته با پایین‌تر گرفتن بازه سود توانستیم فعالیت نسبتا خوبی داشته باشیم. ضمن این‌که در مذاکراتی که با چند شرکت خارجی داشتیم موفق شدیم تولید محصولاتی تحت لیسانس چند کشور اروپایی و با برند آکرول را نیز به دست بیاوریم. »

دیدن بخش‌های مختلف مجموعه آلومرول همراه با توضیحات مهندس ایمانی راد نزدیک به دو ساعت طول کشید. در این مدت از تمامی بخش‌های کارخانه شامل، سالن ریخته‌گری، اکستروژن، آنادایزینگ و قالب‌سازی دیدن کردیم و اطلاعات فنی مفیدی نیز به دست آوردیم.

 نشریه پنجره ایرانیان-سال دهم-شماره 110-آذر 95