نقش کلیدی نما در پایداری و مصرف بهینه انرژی ساختمان

حسین عبدالله زاده در گفت‌وگو با صما با بیان این مطلب افزود: در این راستا یکی از عناصر شاخص منظر شهری که هدایت و نظارت بر شیوه‌های شکل‌گیری آن در حیطه وظایف و اختیارات شهرداری‌ها قرار دارد، مبحث نما و جداره‌های شهری است.

لزوم ایفای نقش نما به‌عنوان جزئی از یک کلِ هماهنگ

وی تاکید کرد: نماها و جداره‌های شهری علاوه بر اینکه به‌صورت منفرد نمایشی از باورها و خلاقیت‌های هنری-حرفه‌ای طراح و سازنده هستند، در مقیاسی کلان و هم‌افزا همواره تجلی باورها، ارزش‌های اجتماعی- اقتصادی و هویت مذهبی و فرهنگی شهروندان از گذشته تا حال و گرایشات و تمایلات حال و آینده آن‌ها هستند و خواهند بود.

عبدالله زاده در پاسخ به اینکه آیا برای دستیابی به یک زیبایی‌شناسی همگون و متناسب با معماری ایرانی-اسلامی در منظر شهری، باید برای طراحان و معماران چارچوب خاصی اعمال شود؛ مثل اقدامی که کمیته‌های نما در برخی کلان‌شهرها انجام می‌دهند یا باید آن‌ها را واگذاشت تا خلاقیتشان آزادانه بروز کند، گفت: نماهای شهری به‌عنوان جزئی مهم و اثرگذار در منظر یک شهر، علاوه بر اینکه باید از اصالت و ویژگی‌های منحصربه‌فردی بر اساس تمایلات و نیازهای طراحان و بهره‌برداران برخوردار باشند، اما از سوی دیگر و در وجهی مهم‌تر باید به‌عنوان جزئی از یک کلِ هماهنگ به ایفای نقش بپردازند.

ایجاد هماهنگی در نماهای شهری نیازمند ساختاری دقیق و کارآمد

وی تاکید کرد: در این راستا ایجاد هماهنگی در نماهای شهری نیازمند ساختاری دقیق و کارآمد است تا بتوانند اهرم مناسبی برای اجرای ضوابط و قوانین شهری ایجاد کنند.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد، کمیته‌های نما را یکی از انواع روش‌های کنترل و نظارت بر طراحی و اجرای نماهای ساختمانی برشمرد و افزود: همچنان که در بسیاری از کشورهای پیشرو در زمینه طراحی شهری همچون انگلستان، ایالات متحده، کانادا و… نیز کمیته‌های نظارتی و هدایتی مشابهی در ساختار مدیریتی- اجرایی آن‌ها وجود دارد.

وی اضافه کرد: شهرداری مشهد به‌عنوان یکی از پیشگامان در عرصه کنترل کیفیت سیما و منظر شهری، بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در سال‌های ۱۳۶۹ و ۱۳۸۷ و در چند مرحله در قالب مصوبات شورای شهر و بر اساس دستورالعمل سال ۱۳۹۱ نحوه کنترل و نظارت بر آن دستورالعمل‌ها و ضوابط به کمیته‌های نما واگذار شد و این کمیته از همان سال تاکنون در حال فعالیت است.

کنترل و نظارت بر نماهای شهری در کمیته‌های نما

معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد با اشاره به رسالت کمیته‌های نما تصریح کرد: رسالت کمیته‌های نما افزون بر کنترل تدریجی توسعه کیفیت آگاه‌سازی و آشنا کردن شهروندان با اصول زیبایی‌شناسی و معطوف کردن توجهشان به فرهنگ و تاریخ ایرانی است.

به گفته این مسئول، کمیته نمای شهر مشهد بر اساس ساختار، وظایف و خط‌مشی ذاتی خود و اعضای آن که متشکل از خبرگان و متخصصان حرفه‌ای و دانشگاهی بومی است؛ دستیابی به نما و جداره شهری مطلوب در انطباق با هویت مذهبی- ایرانی شهر مشهد را در محدود کردن خلاقیت‌های معماران و طراحان دنبال نمی‌کند، بلکه همواره سعی در دستیابی به وحدت در عین کثرت در راستای ارزش‌های مذهبی- هویتی شهر مشهد دارد.

عبدالله زاده اضافه کرد: کمیته نمای شهر مشهد در تلاش است تا با بهره‌گیری از توان تخصصی و حرفه‌ای اعضا خود و تدوین مجموعه ضوابط به‌روزتر و کارآمدتر بر مبنای نیازها و گرایشات اجتماعی-فرهنگی و حتی اقتصادی حال حاضر و همچنین تقویت و ارتقای جایگاه قانونی این کمیته به سطح کیفی و کمی مطلوب‌تری از هدایت، کنترل و نظارت بر مبحث طراحی و اجرای نماهای شهری دست یابد.

نقش کلیدی نما در پایداری ساختمان

وی همچنین درباره نقش نما در زمینه پایداری ساختمان و نیز عایق سازی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی گفت: در دهه‌های اخیر، بروز مشکلات زیست‌محیطی، توجه به مباحث مرتبط با انرژی ازجمله صرفه‌جویی در مصرف انواع انرژی و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی را ضروری ساخته است.

به گفته این مسئول سازمانی، در این میان نمای ساختمان به‌عنوان بخش وسیعی از پوسته ساختمان که امکان تبادل حرارتی زیادی با محیط اطراف را فراهم می‌کند، می‌تواند نقش موثر و کلیدی در بحث صرفه‌جویی در مصرف انرژی ایفا کند.

عبدالله زاده با یادآوری اینکه این موضوع در دو سطح؛ یکی طراحی نمای ساختمان‌های جدید و دیگری در بهسازی نمای ابنیه موجود، می‌تواند موردتوجه قرار گیرد، اظهار داشت: در طراحی ساختمان‌های جدید توجه به نوع مصالح در انطباق با ویژگی‌های اقلیمی، استفاده از عایق‌های حرارتی، شکل و ابعاد طراحی بازشوها و… ازجمله مواردی هستند که در طراحی نماها و کاهش مصرف انرژی می‌توانند تاثیرگذار باشند.

اتلاف قابل‌توجه انرژی در ساختمان‌های موجود

وی ادامه داد: اما باید توجه کرد که درصد قابل‌توجهی از اتلاف انرژی در شهرها مربوط به ساختمان‌های موجود و در حال بهره‌برداری است. لذا بهسازی نماهای ساختمانی موجود، به‌ویژه در ساختمان‌های بخش‌های عمومی و دولتی، می‌تواند نقش موثری در جلوگیری از هدررفت انرژی داشته باشد. بهسازی نماهای شهری می‌تواند شامل تعمیرات جزئی عناصر نما تا بهسازی سراسری نما شود و ابعاد مختلف تکنولوژیکی، زیبایی‌شناختی و… را در بر گیرد.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد خاطرنشان کرد: بنابراین علاوه بر توجه به مباحث زیبایی‌شناختی و همخوانی‌های هویتی- فرهنگی اشکال، فرم‌ها، رنگ‌ها، مصالح و… در طراحی نماهای شهری، توجه به این دست از مباحث فنی نیز در طراحی و اجرای نمای ساختمان‌ها باید بیش از گذشته در دستورکار بخش‌های نظارتی و کنترلی شهرداری قرار گیرد تا از این طریق گامی موثر و مفید در کاهش مصرف انرژی و هدررفت سرمایه‌های ملی شهر و کشور برداشته شود.